Muszka plamoskrzydła (Drosophila suzuki) – zagrożenie dla plantacji owoców jagodowych

Po raz pierwszy w Europie została wykryta w 2008 roku w Hiszpanii i Włoszech. W Polsce odłowiono ją w 2014 roku i również od tego czasu rozpoczęto monitoring za pomocą pułapek. Systematycznie co tydzień dostarczano odłowy z pułapek do Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, gdzie mgr Wojciech Piotrowski skrupulatnie identyfikował odłowione owady. Dzięki współpracy z plantatorami i jednostkami badawczymi monitoring został rozszerzony w kolejnych latach.

Najpierw poznajmy szkodnika

Muchówka bardzo łatwo może zostać pomylona z muszką owocową, ponieważ są do siebie łudząco podobne. Obie mają czerwone oczy i ciało w bursztynowym kolorze. W przypadku muszki plamoskrzydłej wybiera ona jednak zdrowe owoce, w przeciwieństwie do owocówki dla, której to gnijące i przejrzałe owoce są atrakcyjne.

Cechą charakterystyczna jest dymorfizm płciowy u samców które mają czarne plamy na końcówkach skrzydeł. Samice nie mają plam na skrzydłach, jednak można je rozpoznać po ząbkowanym pokładełku.

• 

• 

Jaja są mlecznobiałe z dwoma rurkami oddechowymi, które wystają na zewnątrz owocu.

Larwy są beznogie w kremowym kolorze po osiągnięciu dojrzałości zmieniają się w ciemnobrązową poczwarkę.

Zdolność reprodukcyjna samic jest bardzo wysoka bo już drugiego dnia po zakończonym stadium poczwarki mogą składać jaja. Dziennie samica jest zdolna do złożenia 1-3 jaj w od 7 do 16 owocach. W ciągu życia jedna mucha może złożyć w sumie ok 600 jaj.

Larwa z jaja wylęga się w ciągu 12-72 godzin od złożenia.

Osobnik dorosły żyje od 20-30 dni.

W zależności od warunków pogodowych w sezonie może występować od 3-13 pokoleń.

Cykl rozwojowy D. suzuki od jaja do osobnika dorosłego w zależności od temperatury

Temperatura powietrza (°C)	Cykl rozwojowy (DNI)
12	50
15	21-25
18	19
25	8,5
28	7

Źródło: Chorąży A. 2015. Drosophila suzuki – realne zagrożenia.

Warunki pogodowe sprzyjają namnażaniu szkodnika, dodatkowo wiele plantacji zostało pozostawione z dojrzewającymi owocami na krzewach z powodu braku siły roboczej do zbioru. Na plantacjach, gdzie zbiór był prowadzony wiele owoców pozostało na ziemi. Szkody wyrządzają zarówno larwy jak i osobniki dorosłe. Pierwsze wyjadają miękisz żerując w owocach oraz małe otwory w skórce dzięki, którym oddychają. Na powierzchni owoców widzimy miękkie załamanie jagody. Stanowi to doskonałe miejsce zakażenia dla chorobotwórczych grzybów lub bakterii. W wyniku tak szybkiego rozwoju szkodnika od momentu pojawienia się straty w plonie mogą sięgać nawet 100%. Problem ten dotyczy nie tylko borówki amerykańskiej, ale również innych gatunków m.in. wiśni, czereśni, brzoskwiń oraz malin i truskawek.

Od czego zacząć walkę o nasze uprawy ?

Pierwszym i podstawowym elementem jest monitoring plantacji, który pozwoli nam stwierdzić czy w ogóle szkodnik występuje i jakie podjąć działania w celu jego zwalczania. Pułapki wywieszamy na plantacji oraz na ogrodzeniach lub sąsiadujących zadrzewieniach w niewielkiej odległości od niej. Pułapki sprawdzamy regularnie co około 7 dni.

• 

• 

• 

Druga kwestia to działania sanitarne polegające na zbieraniu wszystkich owoców nawet uszkodzonych z plantacji i utylizowanie ich (zebranie i zakopanie w ziemi w celu sfermentowania). Wysypywanie ich na hałdach i to niedaleko plantacji będzie źródłem poważnych problemów. Pułapki można wykorzystać również do masowego odłowu szkodnika w takim przypadku na 1 ha należy wywiesić 150-200 pułapek.

Warto też zamiennie stosować płyny wabiące różnych firm ze względu na to iż muszka plamoskrzydła przyzwyczaja się zapachu i niekiedy przelatuje obojętnie obok pułapki.

W miarę możliwości ważne jest skrócenie maksymalnie czasu pomiędzy zbiorami.

Nie bez znaczenia są dobre praktyki agrotechniczne między innymi odpowiednie cięcie krzewów, ściółkowanie, nawadnianie.

Plantatorzy mogą również stosować siatki przeciw owadom, które uniemożliwią muchówkom dostanie się na plantację. Obecnie decydują się na takie zabezpieczenie upraw osoby prowadzące uprawy tunelowe m.in. malin, truskawek, w których trwają właśnie zbiory.

W przypadku wystąpienia wysokiego zagrożenia lub pojawienia się larw można wykonywać zabiegi zwalczające. Do dyspozycji jest kilka preparatów, zawierających takie substancje czynne jak np. deltametryna (Decis Mega 50EW), spinosad (SpinTor 240SC) lub benzoesan emamektyny (Affirm 095 SG).

Po zbiorcze traktowanie owoców ograniczy populację szkodnika, nadal prowadzone są badania w celu znalezienia skutecznego środka ochrony roślin do walki z Drosophila suzuki. Istnieje również możliwość korzystania z repelentów mających w swoim składzie 74% CaO, poprzez opryskanie roślin i dokładne pokrycie owoców jasno białym kolorem sprawia, że owoce przestają być atrakcyjne/ widoczne dla muszki plamoskrzydłej.

Wybierając strategię zwalczania warto zastosować różne jej metody. Zwiększy to skuteczność, ponieważ żadna z powyższych metod jeśli nie zostanie uzupełniona inną nie będzie w pełni skuteczna.

Sezon 2021, a muszka plamoskrzydła…

Pierwsze osobniki dorosłe zostały potwierdzone przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach 16 sierpnia br. w próbach pochodzących z południowej części Polski. W centralne Polsce pierwsze osobniki zostały zidentyfikowane 2 września br.  w Sadowniczej Stacji Badawczej w Kozietułach Nowych w próbie z okolic Chynowa. W latach poprzednich to właśnie w okresie od września do listopada szkodnik był odławiany do pułapek. Sezon 2021 obfituje w intensywne opady deszczu, co powoduje przejrzewanie i pękanie owoców. Muchówki zostają przywabiane na plantację. Dlatego tak ważna jest dalsza profilaktyka i monitoring, aby w razie pojawienia się szkodnika na plantacji odpowiednio wcześnie zareagować.