Żurawina wielkoowocowa – podstawowe wiadomości o uprawie

W Polsce produkcja owoców roślin jagodowych rozwijała się bardzo szybko. Typowym przykładem może być duża produkcja owoców truskawki a ostatnio borówki wysokiej. Na tak dużą produkcje największy wpływ mają korzystne warunki przyrodnicze, stale rosnące zapotrzebowanie na owoce własnego rynku, korzystne warunki eksportowe oraz dostateczna liczba rąk do pracy przy zbiorze owoców. W tym samym czasie, mimo i dla żurawiny korzystnych warunków przyrodniczo ekonomicznych, dużej wartości przetwórczej i zdrowotnej owoców dotychczas nie znalazła się ona w masowej uprawie.

Odpowiedź dlaczego tak się dzieje ciągle nie została w pełni wyjaśniona. Podczas kilkakrotnych wyjazdów do USA plantacje żurawiny zwiedzałem w kilku stanach. Dopiero w 2009 roku, po kolejnym zwiedzaniu licznych plantacji w Kanadzie postanowiłem resztki mojej zawodowej działalności poświecić próbom wprowadzenia i tej rośliny do masowej uprawy. Większość zwiedzanych plantacji była zlokalizowana na glebach torfowych a kilka na glebie mineralnej. Na wszystkich plantacjach zdrowotność roślin jak ich owocowanie zapowiadało się bardzo dobrze.

Występowanie żurawiny.

Żurawina w stanie dzikim występuje na kwaśnych torfowiskach w chłodniejszych rejonach Europy, Azji i Ameryki Północnej. Żurawina występująca na terenie Europy i Azji posiada małe owoce znajdujące się w górnej części stale rosnącego mchu. Taki charakter wzrostu i owocowania roślin nie pozwala na zmechanizowanie zbioru owoców i w związku z tym jej masowa uprawa nie jest rozpowszechniona.

Natomiast żurawina występująca na terenie Ameryki Północnej charakteryzuje się tworzeniem długich pędów, na których w następnym roku powstają krótkie pędy owoconośne zakończone pąkami kwiatowymi. Umożliwia to zmechanizowanie zbioru owoców, co zostało wykorzystane w masowej jej uprawie. Ponadto jest to roślina o dużo większych owocach niż europejsko-azjatyckie formy tej rośliny.

Wymagania przyrodnicze żurawiny

Żurawina to niska krzewinka wytrzymała na mróz i dodatkowo chroniona jest przez śnieg, który na tych terenach występuje w dużych ilościach. Jednocześnie jest to jedna z nielicznych roślin tolerujących wysoki poziom wody przez cały okres głębokiego spoczynku. Kwatery z roślinami zalewa się wodą na cały okres głębokiego spoczynku. Tę czynność wykonuje się po zbiorze owoców i oczyszczeniu kwater z pozostałości. Tak zatopione rośliny pozostają do późnego przedwiośnia. Chroni to je i pąki kwiatowe przed przemarzaniem. Żurawina kwitnie pod koniec maja, a nawet na początku czerwca. Jednak mimo tak późnej pory kwitnienia należy do roślin o dużej wrażliwości pąków kwiatowych na przemarzanie, które w miarę potrzeby chroni się przez zamgławianie.

Wymagania glebowe

Żurawina jak i inne rośliny wrzosowate nie posiada korzeni włośnikowych i w związku z tym wymaga gleb lekkich (kwaśne torfy i lekkie gleby mineralne ) o pH określanym w Kcl w granicach od 3,5 do 4,2 i nie należy do roślin o wysokich wymaganiach pokarmowych. Na potwierdzenie tego przytoczę kilka faktów. W Kanadzie i USA, zwiedzałem plantacje zlokalizowane nie tylko na torfowiskach, ale i na lekkich glebach mineralnych. W Chile żurawina bardzo dobrze plonuje na plantacjach zlokalizowanych na zmielonej 20 cm skale wulkanicznej. Nawiązując do tych wypowiedzi należy sugerować, że w Polsce mamy dużo gleb przydatnych pod uprawę tej rośliny. Dodatkowo na potwierdzenie tego jest pomyślnie rozwijająca się jej uprawa na Białorusi i Łotwie.

Woda

Żurawina jest rośliną wymagająca nie tylko niskiego pH gleby, ale i dużej ilości wody o małej zasobności w składniki by nie powodować zmiany pH na niekorzystne dla tej rośliny.

Odmiany

Planując plantację żurawiny należy pamiętać o doborze najcenniejszych odmian do których obecnie zalicza się : 'Ben Lear’– wczesna, plenna o dużych, intensywnie czerwonych owocach. 'Stevens’ – o średniej porze dojrzewania, plenna, o owocach średniej wielkości i bardzo intensywnym, prawie czarnym zabarwieniem skórki owoców. 'Pilgrim’– o późnej porze dojrzewania owoców, bardzo plenna.

Zbiór owoców
Dawniej owoce zbierano na zasadzie ich wyczesywania ręcznymi, specjale do tego celu wykonanymi zbieraczami. Obecnie istnieją dwie metody zbioru owoców.

Na małych plantacjach bez możliwości zalewania kwater z roślinami zbiór owoców można prowadzić metodą „na sucho”. Polega ona na stosowaniu samobieżnych małych urządzeń, którymi owoce wyczesuje się i przenoszone do umieszczonych w ich tylnej części skrzynek.

Na dużych plantacjach z możliwością wykorzystania wody do zalewania kwater z roślinami żurawiny stosuje się zbiór owoców „na mokro”. W tym celu wykorzystuje się bardzo proste samobieżne urządzenia działające na zasadzie odrywania owoców od pędów. Ponieważ owoce żurawiny mają duże komory powietrzne, to oderwane od pędów wypływają na powierzchnię wody. Następnie są zgarniane pod brzeg kwatery, transporterem przenoszone na przyczepy samochodów stojących na grobli i przewozi na miejsce dalszej obróbki (zdjecie prostej maszyny do zbioru owoców metodą na mokro)

W najbliższym czasie na portalu będziemy kontynuować temat żurawiny i możliwości jej uprawy w Polsce