Porzeczka na TOPIE. TSW 2023 (cz. I)

W ramach I Konferencji Jagodowej odbywającej się pierwszego dnia (18 stycznia) targów TSW 2023 w Kielcach zorganizowano I Konferencję Porzeczkową. W jej trakcie przedstawionych było łącznie 6 wystąpień z Polski, w tym 1 prezentacja zaproszonego wykładowcy z Niemiec. 

Perspektywiczne odmiany 

Dr hab. S. Pluta, prof. IO (InHort w Skierniewicach) i przedstawił temat „Wyniki plonowania polskich odmian porzeczki czarnej w doświadczeniu wdrożeniowym w SD w Dąbrowicach”. Odmiany hodowli IO – PIB w Skierniewicach (‘Tisel’, ‘Ruben’, ‘Gofert’, ‘Tihope’, ‘Tiben’ i ‘Polben’) potwierdziły swoją wysoką wartość produkcyjną w tym doświadczeniu warunkach Centralnej Polski, w latach 2016-2022. Odmiany te wytwarzają duże lub średniej wielkości owoce, o podwyższonej jakości owoców i przydatności do przemysłu przetwórczego i zamrażalniczego. Rośliny wykazują dobrą polową odporność/tolerancję na groźne choroby pochodzenia grzybowego. Odmiany te są przydatne do kombajnowego zbioru owoców. 

Kilka metod ochrony

Tomasz Gasparski (Bayer Crop Science) mówił nt. „Zwalczanie szkodników w uprawie porzeczek”. Najpierw przypomniał uczestnikom podstawowe informacje skutecznej ochrony roślin na plantacji przed szkodnikami, w tym zdrowy materiał nasadzeniowy, znajomość biologii i progów ekonomicznej szkodliwości szkodników, monitoring szkodników, doradztwo sadownicze, systemy wspomagania decyzji, odpowiedni dobór środka zwalczającego (ś.o.r. lub organizm pożyteczny), przestrzeganie zapisów etykietowych (termin stosowania, dawki) oraz sprawne opryskiwacze i prawidłowo wykonany zabieg zwalczający. Następnie omówił metody ochrony roślin tj. chemiczną (podstawowa, uwzględniająca selektywne insektycydy i ich rotacja); niechemiczną opartą na zabiegach agrotechnicznych, biologicznych (pożyteczne organizmy, produkty biologiczne), hodowlaną (odporne/mało podatne odmiany); zintegrowane (w tym systemy IO i IP). W dalszej części wystąpienia szczegółowo scharakteryzował szkodniki zagrażające porzeczkom oraz przedstawił przykładowy program ochrony porzeczki z wykorzystaniem preparatów firmy Bayer.

Racjonalne nawożenie 

Bartłomiej Drzazga (Timac Agro) zapoznał uczestników z „Racjonalnym podejściem do nawożenia plantacji porzeczek”. We wstępie omówił podstawowe zagadnienia dotyczące aktualnych wyzwań, jak np. niskiej zwartości próchnicy polskich gleb, ich zmęczenia, ograniczenia nawożenia mineralnego o 20%, wg Europejskiego Zielonego Ładu, rosnących kosztach produkcji i wpływ zmian klimatycznych. Następnie omówił zagadnienia związane z glebą, jej żyznością i odczynem oraz rolą wapnia w glebie. Przedstawił wymagania pokarmowe porzeczek na podstawowe makroelemty (N, P, K, Mg i Ca), wymagane względem tego dawki nawozów oraz źródła składników pokarmowych. Wykładowca szczegółowo skomentował nawożenie azotem, fosforem, potasem i magnezem oraz przedstawił podstawowe błędy nawożenia mineralnego. Wspomniał także o nawożeniu dolistnym, czyli o odżywianiu roślin przez liście jako interwencyjne wspomaganie nawożenia doglebowego oraz konieczności dokarmiania dolistnego roślin. Scharakteryzował okresy krytyczne w uprawie porzeczek w kolejnych fazach fenologicznych: przed i w okresie kwitnienia oraz wzrostu, rozwoju zawiązków i owoców. W podsumowaniu przedstawił wyniki „nawożenia w praktyce” w uprawie porzeczek przy użyciu wybranych produktów firmy Timac Agro.

45 produktów z czarnej porzeczki w jednym gospodarstwie 

Kolejny prelegent to gość z Niemiec – Heiko Danner (Cassismanufaktur Danner GmbH & Co.KG), który przedstawił temat pt. „Nowy pomysł na produkcję i sprzedaż porzeczek w Niemczech”. Jest on 4-tym pokoleniem producentów porzeczek, których uprawę prowadzi w rodzinnym gospodarstwie w Bawarii, o łącznej powierzchni upraw 92 ha, w tym, 60 ha porzeczki czarnej (odmiany szkockie i polskie). Od 2013 roku wspólnie z rodziną prowadzi firmę „Cassismanufaktur”, w której przetwarza wyprodukowane owoce na napoje, soki, alkohole, dżemy, żelki, czekolady, ocet balsamiczny i kosmetyki, a ostatnio dżin porzeczkowy, chipsy jabłkowo-porzeczkowe, chrupki, zdrowe batoniki i inne. Wyprodukowane porzeczki sprzedawane są głównie (80%) dla przemysłu przetwórczego (koncentrat), pozostałe 20% przetwarzane są we własnej firmie. W sumie produkowanych jest 45 produktów porzeczkowych, z czego 13 przetworów własnej produkcji. Pozostałe wytwarzane są usługowo u podwykonawców. Prelegent podkreślił zalety takiej współpracy, gdyż usługodawcy mają długoletnie doświadczenie w danej produkcji, lepszy „know-how”, a inwestycja w wyposażenie i maszyny jest bardzo kosztowna. Dlatego warto współpracować z firmami mogącymi uatrakcyjnić ofertę takiego jak jego gospodarstwo. Sprzedaż produktów prowadzona jest w sklepie przy gospodarstwie i lokalnych sklepach (80%), sprzedaż bezpośrednia (15%), targi i wystawy (5%), a ostatnio jako nowość – własny sklep internetowy. 

Marka dobrych win

Marcin Bańcerowski (Manufaktury Win Owocowych – DiWine), producent wina i właściciel „marki DiWine” przedstawił „Własny pomysł na produkcję najlepszych win porzeczkowych”. Na początku uczestnicy obejrzeli film o krótkiej historii tej firmy, a potem dowiedzieli się o firmie DiWine oraz strategii jej utworzenia i rozwoju. Prelegent na slajdach omówił co to jest tzw. „marka wysokiej klasy win owocowych”, jako przerób porzeczek na wina, zmiana wizerunku „jaboli” oraz współpraca a nie konkurencja. Na przykładzie swojej firmy zapoznał uczestników z tworzeniem marki w 5-ciu krokach: 

1. od rośliny do produktu, 

2. personalizacja produktu, 

3. rozbudowa bazy produktowej, 

4. media społecznościowe – wpływ na markę, 

5. wtajemniczenie w proces tworzenia. 

Następnie opowiedział o powstaniu i dynamicznym rozwoju firmy w latach 2020-2021 oraz o pierwszej produkcji win w grudniu 2021 (2,5 tys. butelek) i ich sprzedaży. W tej krótkiej działalności firmy DiWine są już prestiżowe wyróżnienia i nagrody, jak: ORŁY WPROST 2022, Luksusowa Marka Roku, ORŁY WPROST – Złota 100 Polskiego Rolnictwa i Grand Prix – Berry Fest – wygrana w przeglądzie win owocowych. Pan Marcin wspólnie z żoną Beatą Iwańczyk wierzą, że Polscy konsumenci zmienią swoje nawyki i będą spożywali dobre polskie wina owocowe, mając wpływ na zagospodarowania polskich owoców, w tym porzeczek. 

Co dalej z porzeczką czarną?

Na zakończenie konferencji dr Piotr Baryła (UP w Lublinie/ Polskie Stowarzyszenie Plantatorów Porzeczek) wygłosił ciekawy wykład: „Perspektywy uprawy czarnych porzeczek”. Najpierw wykładowca przedstawił ogólne informacje dotyczące czynników wpływających na plonowanie i wielkość produkcji owoców porzeczek oraz skalę jej produkcji w ujęciu światowym i krajowym. Stwierdził, że Polska od lat jest czołowym producentem i eksporterem owoców, czyli zbiory porzeczek ogółem stanowią ok. 25% w świecie i blisko 70% produkcji w UE. Następnie omówił opisowo i na wykresach roczną produkcję porzeczek czarnych w ostatnich latach. Korzystając z danych GUS wynikało, że średnia produkcja tych owoców w 6 latach (2017-2022) zmniejszyła się o około 27%, w porównaniu ze zbiorami w latach 2009-2014. W ostatnich latach (2019, 2020 i 2022) zbiory owoców porzeczki czarnej w Polsce nie przekroczyły 100 tys. ton, jedynie w 2021 roku była wyższa i wyniosła około 112 tys. ton. W podsumowaniu dr. Baryła nawiązał do tytułu wystąpienia stwierdził, że krajowa produkcja porzeczek czarnych na poziomie około 100 tys. ton zapewnia stabilny rynek i bezproblemowe i ich zagospodarowanie przez przemysł. Likwidacja około 10% powierzchni plantacji rocznie miałoby korzystny wpływ na tą produkcję w przyszłości. Niekontrolowany wzrost nasadzeń (jak to było w przeszłości) może przyczynić się ponownie do destabilizacji i zwiększenia podaży owoców na rynku.

Autor: dr hab. Stanisław Pluta, prof. IO–PIB w Skierniewicach