Początek sezonu truskawkowego związany jest z nagminnym fałszowaniem przez sprzedających miejsca pochodzenia towarów. Nic dziwnego, jeśli można dowolną ilość tanich truskawek czy borówek sprowadzić z Hiszpanii, Maroka lub Grecji i sprzedać je ze zwielokrotnionym zyskiem pod szyldem polskiego pochodzenia. Czy da się ukrócić ten proceder? Do kogo można zgłaszać takie nadużycia i jakie mogą być konsekwencje dla tych, którzy wprowadzają konsumentów w błąd? Postanowiliśmy sprawdzić co na temat mówi polskie prawo i gdzie można zgłaszać powyższe nadużycia.
Oznakowanie produktów i kraj pochodzenia
Większość gatunków świeżych owoców i warzyw objętych jest wymaganiami norm handlowych UE. Treść tych norm znajduje się w załączniku nr I do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 543/2011. Normy handlowe określają między innymi podstawowe wymagania jakościowe oraz wymagania dotyczące znakowania, w tym podawanie informacji o kraju pochodzenia.
Inspekcja Jakości handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych (IJHARS), podczas każdej kontroli jakości handlowej świeżych owoców i warzyw, zarówno na rynkach hurtowych, w marketach jak i w małych sklepach detalicznych tzw. „warzywniakach” weryfikuje informacje o produkcie zawarte na opakowaniu danej partii z informacjami zamieszczonymi w towarzyszących jej fakturach lub innych dokumentach (listy przewozowe, dokumenty magazynowe).
Zgodnie z obowiązującymi przepisami UE dysponent towaru (handlowiec) odpowiada za to, aby był on właściwie oznakowany, w tym informacją o kraju pochodzenia oraz za to, żeby faktury i inne dokumenty towarzyszące danej partii zawierały informacje zgodnie z art. 5 ust. 4 rozporządzenia 543/2011, tj. nazwa produktu, państwo pochodzenia oraz – w stosownych przypadkach – klasę, odmianę lub typ handlowy, o ile jest to przewidziane w szczegółowej normie handlowej, lub informację, że produkt jest przeznaczony do przetworzenia.
W przypadku braku możliwości zweryfikowania deklarowanego pochodzenia w toku kontroli w danym podmiocie (np. deklaracja na wywieszce wskazuje na kraj pochodzenia Polska, a w dokumentach towarzyszących brak jest potwierdzenia tej informacji), organy IJHARS mogą przeprowadzić kontrolę np. u dostawcy czy importera danej partii w celu dalszej weryfikacji informacji o pochodzeniu.
IJHARS,. zgodnie ze swoimi kompetencjami, realizuje systematyczne kontrole jakości handlowej świeżych owoców i warzyw na wszystkich etapach obrotu handlowego. IJHARS dokłada wszelkich starań, aby zapobiegać nieuczciwym praktykom takim jak fałszowanie informacji o kraju pochodzenia produktu. W celu poprawy nadzoru nad rynkiem produktów ogrodniczych wskazane jest aby osoby, które taki proceder obserwują, przekazywały informację o konkretnych podmiotach dokonujących fałszowania.
Kiedy i gdzie zgłaszać fałszowanie pochodzenia produktów?
Mając na uwadze potrzebę szybkiej reakcji organów kontrolnych, w przypadku sygnałów konsumenckich dotyczących świeżych owoców i warzyw, szczególnie ważne jest wskazanie
we wniosku konkretnego podmiotu, który podejrzewany jest o dokonanie fałszowania informacji o kraju pochodzenia. Drugim ważnym aspektem jest ustalenie czy podmiot ten dokonuje sprzedaży detalicznej czy też wprowadza produkty do obrotu hurtowego oraz zastrzeżenia dotyczące produktu (opis oznakowania, cechy jakościowe).
Sygnały konsumenckie należy kierować do właściwych miejscowo wojewódzkich inspektoratów JHARS, tj. właściwych do kontroli w podmiocie (producent lub sklep), którego dotyczy zgłaszany sygnał, co znacząco przyspieszy załatwienie sprawy, ewentualnie do Głównego Inspektoratu JHARS.
Sygnały konsumenckie zarówno te nadsyłane pocztą, jak i drogą elektroniczną (np. mailem), powinny zawierać: imię, nazwisko (nazwę) osoby wnoszącej sygnał oraz adres do korespondencji (z kodem pocztowym). Sygnały niezawierające imienia i nazwiska oraz adresu pocztowego będą uwzględniane w planowych kontrolach, ale osoba zgłaszająca nie będzie informowana o wynikach kontroli.
Dane kontaktowe Głównego Inspektoratu JHARS:
Sekretariat Głównego Inspektora i Zastępcy Głównego Inspektora
tel. 22 25 57 800
adres e-mail: sekretariat@ijhars.gov.pl
Konsekwencje dla sprzedających
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w znakowaniu i/lub dokumentach towarzyszących świeżym owocom i warzywom, wojewódzcy inspektorzy JHARS stosują sankcje, określone w ustawie o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu,
w tym kary pieniężne z art. 40 a ust. 1:
Pkt 3) Kto, wprowadza do obrotu owoce i warzywa nieodpowiadające wymaganiom jakości handlowej, podlega karze pieniężnej w wysokości do pięciokrotnej wartości korzyści majątkowej uzyskanej lub która mogłaby zostać uzyskana przez wprowadzenie tych artykułów do obrotu, nie niższej jednak niż 500 zł;
Pkt 4) Kto, odmawia okazania wojewódzkiemu inspektorowi dokumentów towarzyszących danej partii owoców i warzyw lub nie zamieszcza w tych dokumentach odpowiednich informacji wymaganych zgodnie z art. 5 rozporządzenia nr 543/2011 lub zamieszcza w tych dokumentach informacje nieprawdziwe lub niekompletne, podlega karze pieniężnej w wysokości do dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia za rok poprzedzający rok nałożenia kary.
