Patogeny atakujące plantacje malin

Ważnym aspektem nowoczesnej uprawy malin jest prawidłowe i szybkie rozpoznanie patogenów. Pozwala to odpowiednio zaplanować ochronę, co ma przełożenie nie tylko na kondycję roślin, ale również pozwala zaoszczędzić na nietrafionych lub źle dobranych środkach ochrony. O tym jak pomaga w tym nowoczesna diagnostyka informowała w czasie internetowej Konferencji Malinowej Karolina Felczak-Konarska, dyrektor Placówki Badawczej Instytutu Agronomicznego Fertico w Grójcu.

Nie od dzisiaj wiadomo, iż plantację malin i nie tylko tych roślin należy zakładać wyłącznie ze zdrowych roślin, pochodzących z pewnych źródeł, i licencjonowanych mateczników. Niestety, czasami duża część patogenów chorobotwórczych ,,ukrywa się’’ już w młodych sadzonkach, które wraz z wegetacją rozwijają się.

Patogeny malin diagnozowane na plantacjach malin

* Choroby owoców i pędów:

– Botrytis cinerea – szara pleśń

– Sphaerulina rubi (anamorfa Septoria darrowii) – biała plamistość liści maliny

– Sphaerotheca mocularis – mączniak prawdziwy maliny

– Elsinoe veneta (anamorfa Sphaerulina rubi) – antraknoza maliny

– Phagramidium rubi-idaei – rdza maliny

– Didymella applanata, st. kon. Phoma idaei – przypąkowe zamieranie pędów maliny

– Leptosphaeria coniothyrium, st. kon. C. fuckelii) – zamieranie podstawy pędów malin

– Fusarium avenaceum, Fusarium lateritum – fuzarioza maliny

– Pseudomonas syringae – rak bakteryjny maliny

• 

* Choroby wirusowe:

– wirus chlorozy nerwów liści maliny: chloroza nerwów liści maliny

– krzaczasta karłowatość maliny

– karłowatość maliny

– wirus cętkowanej plamistości liści maliny

– wirus żółtej plamistości liści maliny

* Choroby systemu korzeniowego maliny:

– Agrobacterium tumefaciens, A. rubi – guzowatość korzeni

– Fusarium avenaceum, Fusarium lateritum – fuzarioza maliny

– Verticillium dahlie – werticilioza malin

– Phytophthora fragariae var. rubi – zgnilizna korzeni maliny

Przyczyny występowania patogenów na plantacjach maliny

– Niekontrolowany obrót materiałem roślinnym, niepewne źródło dostaw materiału roślinnego

– Łatwe rozprzestrzenianie się chorób odglebowych

– Brak zmianowania/płodozmianu i nieodpowiednie przygotowanie gleby pod uprawę określonego gatunku roślin

– Wielkość źródła infekcji

– Odmiana oraz wiek plantacji

– Niesprzyjające warunki atmosferyczne

Skutki niepowodzeń w uprawie malin

Istnieje wiele czynników, które powodują, iż uprawa roślin kończą niepowodzeniem. Większość z tych elementów można umiejętnie wykluczyć i cieszyć się obfitym plonem. Poniżej przedstawiam najważniejsze aspekty związane z ,,błędami’’ w uprawie malin, nawet popełnianymi nieświadomie omówione przez K. Felczak-Konarską.

– Nieodpowiedni wybór odmiany na stanowisko

– Zła jakość materiału nasadzeniowego

– Niepoprawne posadzenie roślin, brak odpowiednio przygotowanego pola pod założenie plantacji

– Brak wykonanej analizy gleby oraz nieodpowiednie nawożenie

– Przenawożenie azotem – głównie plantacje roślin owocujących

– Nieregularne oraz nieodpowiednie nawadnianie plantacji

– Nieumiejętne / niedostateczne zwalczanie chwastów

W chwili wystąpienia patogenu najważniejsze, by dowiedzieć się jaka to choroba i co ją wywołało. Rozwiązaniem w działaniu okazuje się być diagnostyka, która opiera się na rozpoznaniu objawów choroby i zastosowanie kluczowej metody w celu jej zwalczenia. Wykorzystywane metody badawcze dzielą się na: tradycyjną, biologiczną, serologiczną, molekularną i biochemiczną.

Diagnostyka patogenów roślin maliny polega na identyfikacji czynnika biologicznego, tzw. obserwacje polowe oraz rozpoznanie objawów dzięki zmianom zachodzącym w organizmach roślin – oznakom etiologicznym. W celu ustalenia patogenu warto pobrać materiał do badań, odpowiednio go przygotować i potwierdzić obecność czynnika biologicznego – mówiła Karolina Felczak-Konarska.

Diagnostyka chorób roślin ma duże znaczenie podczas uprawy, dzięki niej jesteśmy w stanie określić rodzaj patogenu i skutecznie się go pozbyć lub zapobiec dalszemu rozwojowi choroby.

Istota diagnostyki

– opiera się na ocenie zagrożenie dla uprawy ze strony określonej choroby, biorąc pod uwagę istniejące i przewidywane warunki środowiskowe

– wiąże się z podjęciem decyzji o potrzebie wykonania zabiegu chemicznego lub niechemicznego ochrony roślin

– określić możliwość zakwalifikowania plantacji

– określić działania zapobiegające rozprzestrzenieniu choroby

Metody molekularne, a metody tradycyjne

Metody molekularne	Metody tradycyjne
najwcześniejsze wykrycie czynnika chorobotwórczego (przed wystąpieniem objawów)	wykrywanie czynnika chorobotwórczego w momencie zauważenia objawów lub oznak etiologicznych
wysoka czułość (czułość testów molekularnych wynosi 99%)	niska czułość
specyficzność i wiarygodność (fałszywe wyniki niemal nie występują)	możliwe popełnienie błędu na etapie wykonywania, specyficzność metod uwarunkowana danym rodzajem patogenów poddawanym diagnostyce
wielorakość zastosowań	zastosowanie ograniczone do wybranych metod i patogenów
szybkość wykonania (wyniki dostępne nawet w 24h)	dość długi czas oczekiwania na ostateczne wyniki średnio około 5 dni
bardzo niskie ryzyko wystąpienia błędu	obarczona bardzo wysokim ryzykiem błędu

Jedne z najczęściej wykrywanych w firmie Fertico chorób na plantacjach malin

* szara pleśń (Botrytis cinerea)

* rdza maliny (Phragmidium rubi-idaei)

* rak bakteryjny maliny – Pseudomonas syringae – nowy patogen

* Phytophthora fragaria var. rubi – zgnilizna korzeni maliny

• 

• 

* Zamieranie pędów maliny

– Przypąkowe zamieranie pędów maliny (Didymella applanata, st. kon. Phoma idaei)

– Zamieranie podstawy pędów malin (Leptosphaeria coniothyrium, st. kon. C. fuckelii)

– Fuzarioza maliny (Fusarium avenaceum, Fusarium lateritum)

– Szara pleśń (Botrytis cinerea)

W ocenie specjalistki z Instytutu Agronomicznego Fertico, korzyści wynikające z diagnostyki wykorzystania określonej metody to głównie prawidłowo wykonana diagnostyka polegająca na metodach molekularnych, która jest podstawą skutecznej ochrony plantacji. Diagnostyka oparta na biologii molekularnej jest obecnie uznawana za jedną z najbardziej skutecznych i precyzyjnych metod w walce z chorobami roślin. Natomiast, diagnostyka czynników biotycznych pozwala również na zdiagnozowanie nowych zagrożeń roślin ogrodniczych oraz zaplanowanie szczegółowych działań ochronnych.