Integrowana ochrona roślin, do której jesteśmy zobligowani wskazuje na profilaktykę jako najlepszą metodę zapobiegania strat w plonie spowodowanych czynnikami chorobotwórczymi. Książkowym przykładem działań zapobiegawczych jest ograniczanie występowania na plantacji truskawki czy maliny chorób odglebowych określanych potocznie mianem fytoftorozy. Jak można przeciwdziałać wystąpieniu tych chorób?
Fytoftoroza i jej niszczący wpływ na plantacje
Ochrona roślin przed patogenami jest najtrudniejszym elementem prowadzenia plantacji roślin jagodowych ponieważ różne czynniki mają wpływ na skuteczność zastosowanych metod zwalczania szkodliwych organizmów. Problematyczne są przede wszystkim zmienne warunki pogodowe, które utrudniają podjęcie właściwej decyzji o wykonaniu zabiegu ochronnego, słaba znajomość biologii chorób oraz szkodników, brak systematycznych lustracji plantacji czy ograniczona wiedza dotycząca możliwych do wykorzystania metod ochrony. Dla plantatorów cennym źródłem informacji są komunikaty przygotowywane przez doradców zajmujących się technologią produkcji roślin jagodowych. Niemniej każdy z Nas powinien doskonale znać własne pole i prowadzić regularny monitoring roślin pod kątem ich zdrowotności, wystąpienia szkodników oraz pierwszych objawów chorób.
Skórzasta zgnilizna owoców, zgnilizna korony truskawki, czerwona zgnilizna korzeni truskawki oraz zgnilizna korzeni maliny są wywoływane przez różne gatunki organizmów grzybopodobnych należących do rodzaju Phytophthora.
Najczęstszą przyczyną wystąpienia tych chorób na plantacjach jest wprowadzenia zainfekowanych sadzonek, na których poszczególne gatunki z rodzaju Phytophthora zimują w postaci grzybni bądź oospor (grubościennych form przetrwalnikowych). Wystąpienie choroby w jednym sezonie ma swoje konsekwencje w latach kolejnych ponieważ formy przetrwalnikowe mogą przetrwać w glebie, wg różnych źródeł kilka czy kilkanaście lat. Źródłami infekcji mogą być także porażone resztki roślinne czy zakażona gleba. Nasilenie objawów chorobowych na truskawkach czy malinach jest wypadkową kilku różnych czynników tzn. obecności podatnej tkanki, odpowiednich warunków pogodowych do wystąpienia infekcji oraz optymalnej ilości inokulum (źródła choroby).
Cechą charakterystyczną patogenów z rodzaju Phytophthora jest wytwarzania zarodników pływkowych, które w obecności wody rozprzestrzeniają się na plantacji dokonując infekcji korzeni (poprzez włośniki bądź mechaniczne zranienia po sadzeniu) oraz części nadziemnych (rozłogów, podstawy pędów, owoców). W uprawie w gruncie na otwartej przestrzeni problematyczne są intensywne opady deszczu, które sprzyjają przenoszeniu zarodników na większe obszary. Zakładanie plantacji na terenach zalewowych bądź bez odpowiedniej melioracji będzie skutkowało podwyższonym ryzykiem epidemicznego wystąpienia chorób odglebowych. Gatunki z rodzaju Phytophthora rozwijają się w szerokim zakresie temperatur jednak im cieplej tym szybciej zachodzi proces produkcji zarodników oraz skraca się czas od momentu infekcji do wystąpienia objawów choroby (tzw. okres inkubacji). Do porażenia truskawki oraz maliny może dochodzić przez cały sezon wegetacyjny, od wiosny do jesieni.
Jak przeciwdziałać?
Kluczowa w ograniczaniu rozwoju chorób odglebowych jest odpowiednia profilaktyka od momentu ruszenia wegetacji. Odkażanie gleby przez założeniem plantacji będzie bardzo dobrym rozwiązaniem jednak nie pomoże w sytuacji gdy na taką plantację trafią zainfekowane sadzonki. W jaki więc sposób możemy chronić maliny oraz truskawki przed sprawcami fytoftorozy? Do tej pory dużą popularnością cieszyły się nawozy fosforynowe, ale już niedługo ich stosowanie będzie niemożliwe lub już w wielu uprawach tak się stało. Kolejnym minusem jest to, że zostawiały one trwałe pozostałości, nieakceptowalne przez markety czy większość zakładów przetwórczych. Z pomocą przychodzą metody integrowanej ochrony roślin, które promują wykorzystanie produktów innych niż typowe środki ochrony roślin, które swoim działaniem wspierają zdrowotność roślin jednocześnie ograniczając negatywny wpływ sprawców chorób.
Nowe możliwości w zapobieganiu wystąpieniu chorób odglebowych daje produkt Brotaverd będący nawozem zawierającym mikroelementy (w tym miedź) oraz substancje pochodzenie roślinnego. Cechą charakterystyczną tego produktu jest zdolność do lignifikacji wiązek przewodzących tzn. wzmacniania ich struktury dzięki czemu czynniki chorobotwórcze mają mniejszą zdolność do rozpoczęcia procesu infekcji. Dodatkowym efektem po zastosowaniu Brotaverdu jest poprawa zdolności transportu wody i składników pokarmowych. Brotaverd indukuje naturalną odporność roślin poprzez specjalne cząsteczki sygnalne, które stymulują roślinę do produkcji naturalnych związków organicznych aktywnych przeciwko szerokiemu zakresowi patogenów chorobotwórczych. Brotaverd stymuluje rozwój wegetatywny roślin, zarówno części nadziemnej jak i korzeni, wpływając na ich zdrowotność – uzyskujemy zatem efekt biostymulacji oraz pośredniego ograniczenia najgroźniejszych chorób w uprawie maliny i truskawki.
Nie wnosi nam żadnych pozostałości, dlatego może być wykorzystany w różnych systemach produkcji. Produkt ten jest typowym środkiem systemicznym, może być stosowany poprzez fertygację (dawka 4 l/ha) jak i dolistnie (2 l/ha). Najlepsze efekty uzyskamy stosując Brotaverd dwukrotnie w sezonie, pierwszy zabieg doglebowo, drugi dolistnie, przed okresem kwitnienia.
Autor: Szymon Jabłoński; Centrum Badań Sadowniczych SYMBIOZ Sp. z o.o.
