Zdrowy plon truskawki bez pozostałości – jak sprostać wymaganiom rynku

Ostatnie sezony pokazują, że coraz więcej plantatorów truskawek decyduje się na uprawę odmian deserowych, nic dziwnego skoro można za nie uzyskać nawet 40-60% więcej niż oferując owoce dla przetwórstwa. O wysokie ceny warto zawalczyć, musimy jednak pamiętać o tym, że rynki zbytu owoców deserowych mają wysokie wymagania jakościowe między innymi te związane z ilością pozostałości środków ochrony roślin.

Obowiązujące na terenie Unii Europejskiej normy najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości (NDP) środków ochrony roślin różnią się w poszczególnych krajach. Planując produkcję owoców na eksport należy mieć pewność, że spełnią one wymogi kraju przeznaczenia. Dodatkowym obostrzeniem są zaniżane przez sieci supermarketów NDP
w związku Dyrektywą Unijną stanowiącą, że sieci handlowe ponoszą odpowiedzialność za bezpieczeństwo sprzedawanej żywności. Jak więc sprostać oczekiwaniom i dostarczyć na rynek owoce wolne od chorób, szkodników i bez pozostałości ś.o.r, tak aby nie ponieść ryzyka zwrotu towaru przez odbiorcę oraz strat ekonomicznych? Oprócz preparatów chemicznych na polskim rynku dostępne są również alternatywne rozwiązania, które mogą ograniczyć liczbę wykonywanych zabiegów chemicznych. Od 2013 roku w ochronie truskawki można stosować środek oparty o laminarynę – substancję w pełni naturalną i 100% bezpieczną dla roślin. Laminaryna jest zarejestrowana w 11 krajach europejskich, a także poza Europą (m.in. USA, Maroko). Ze względu na swój mechanizm działania preparaty zawierające tę substancję muszą być stosowane zapobiegawczo, czyli przed wystąpieniem infekcji i w warunkach niskiej do średniej presji ze strony patogena. Laminaryna jest cennym uzupełnieniem istniejących dotychczas programów ochrony roślin ze względu na szerokie spektrum działania jeśli chodzi o patogeny, w uprawie truskawki: mączniak prawdziwy, szara pleśń, biała i czerwona plamistość liści. Substancja działa systemiczne, brak jest możliwości powstania odporności patogenu po jej zastosowaniu (brak bezpośredniego oddziaływania na patogeny, wielokierunkowy mechanizm działania w roślinie, roślina jest przygotowana na atak patogenu) przy zachowaniu poziomu plonowania uzyskiwanego przy zastosowaniu programu standardowego, środek nie ma również okresu karencji.

Preparaty oparte na laminarynie mogą być zastosowane wg 3 głównych strategii:

– strategia komplementarności – preparat stanowi wtedy uzupełnienie standardowego programu ochrony i zwiększa jego skuteczność

– strategia substytucji – preparat zawierający laminarynę zastępuje niektóre zabiegi fungicydowe, co pozwala ograniczyć poziom pozostałości s.a. środków ochrony roślin

– strategia, w której stosuje się preparat zawierający laminarynę jako jedyny środek ochrony roślin – polecana w przypadku upraw ekologicznych lub upraw konwencjonalnych, w których brak zarejestrowanych innych preparatów.

W praktyce spotyka się również stosowanie preparatów zawierających laminarynę razem
z innymi środkami ochrony roślin w celu podwyższenia skuteczności przeciwko niektórym patogenom (odnotowane np. w trakcie kwitnienia u plantatorów truskawek w celu lepszej ochrony przed skórzastą zgnilizną owoców). Stosowane są też różnego rodzaju strategie pośrednie pomiędzy strategią komplementarności i substytucji, w których preparaty zawierające laminarynę zastępują niektóre zabiegi wykonywane konwencjonalnymi fungicydami, a program uzupełnia się o dodatkowe zabiegi laminaryną. W uprawie truskawki w prowadzonych w 2013 roku badaniach demonstracyjnych w warunkach produkcyjnych, gdzie do standardowego programu składającego się z 3-5 zabiegów fungicydowych dodano 3-4 zabiegi produktem zawierającym laminarynę – Vaxiplant SL (głównie w okresie wzrostu i dojrzewania owoców) uzyskano mniejsze porażenie owoców przez szarą pleśń zarówno w trakcie zbioru jak i po przechowywaniu. W trakcie zbioru w kombinacji standardowej odnotowano średnio 14,5% porażonych owoców, a w kombinacji, w której zastosowano również Vaxiplant takich owoców było 10%. Po 48 godzinach przechowywania w temperaturze 6^oC objawy szarej pleśni wykazywało 12,7% owoców z kombinacji standardowej i tylko 8% owoców z kombinacji, w której zastosowano Vaxiplant SL. Zastosowanie laminaryny wyraźnie też zmniejszyło porażenie roślin przez choroby liści – w przypadku mączniaka prawdziwego po zakończeniu zbiorów tam gdzie uzupełniono program o Vaxiplant SL odnotowano 9,2% porażonych liści w porównaniu do 16,7% w kombinacji standardowej. W przypadku białej plamistości liści wartości te wyniosły odpowiednio 36,4% i 26,7%. Jeszcze lepsze wyniki uzyskano gdy w doświadczeniach ścisłych przeprowadzonych w 2014 roku w uprawie truskawki na plantacjach produkcyjnych część zabiegów standardowymi fungicydami zastąpiono laminaryną i wykonano dodatkowe zabiegi z jej użyciem w trakcie wzrostu i dojrzewania owoców. W dwóch doświadczeniach poletkowych (przeprowadzonych na odm. Honeoye i Marmolada) standardowo zastosowano program składający się z 4 zabiegów: 2 wykonanych preparatem zawierającym kaptan i 2 wykonanych preparatem zawierającym cyprodynil + fludioksonil. Program, w którym zastosowano Vaxiplant SL obejmował 1 zabieg Vaxiplantem SL, następnie 2 zabiegi preparatem zawierającym cyprodynil + fludioksonil a potem 2 kolejne zabiegi Vaxiplantem SL. W programie standardowym stwierdzono 8,6% porażonych przez szarą pleśń owoców w trakcie zbioru i 3% po przechowywaniu. W programie w którym uwzględniono Vaxiplant wartości te wyniosły odpowiednio 0,9% i 0,3%. W warunkach ograniczonego bądź średniego poziomu presji ze strony patogenu zabiegi preparatami zawierającymi laminarynę mogą zatem z powodzeniem zastąpić standardowe fungicydy. Skuteczność takiego programu dorównuje programowi standardowemu przy jednoczesnym ograniczeniu pozostałości s.a. środków ochrony roślin i udziału szczepów odpornych patogenu w populacji.