Kwitnienie borówki już za kilka dni. Wielu plantatorów popełnia ten błąd! 

Po ociepleniu, która ma obecnie miejsce, wegetacja roślin zdecydowanie przyśpiesza. Choć kwitnienie borówki rozpocznie się pewnie za jakieś dwa tygodnie (w niektórych regionach Polski nawet wcześniej) już teraz warto zadbać o obecność owadów zapylających. Mogą to być trzmiele lub pszczoła miodna. Ważne by trafiły na plantacje w odpowiednim momencie.

Skuteczne zapylenie kwiatów borówki wysokiej to kluczowy element w produkcji owoców o wysokiej jakości i dobrym wyrównaniu. Naturalni zapylacze, w tym szczególnie trzmiele ziemne (Bombus terrestris), odgrywają tutaj nieocenioną rolę. Aby w pełni wykorzystać ich potencjał, konieczne jest odpowiednie zaplanowanie wprowadzenia uli oraz stworzenie warunków sprzyjających aktywności owadów.

Termin wprowadzenia trzmieli

Jednym z najczęstszych błędów popełnianych przez plantatorów borówki jest zbyt późne wprowadzanie trzmieli na plantację. Optymalny moment to około 7 dni przed rozpoczęciem kwitnienia. To pozwoli owadom na aklimatyzację i natychmiastowe podjęcie pracy gdy rozpocznie się kwitnienie.

Zbyt późne wprowadzenie skutkuje ograniczoną aktywnością trzmieli w najważniejszym okresie dla zawiązywania owoców. To będzie miało  przełożenie na nierównomierne zapylenie.

Wybór typu ula – dopasowanie do wielkości i struktury kwitnienia plantacji

Często wybierane są np. ule typu Tripol oferowane przez firmę Koppert. Mogą to być też ule Multi-Hive (Multi Ule) z firmy Biobes. Zawierają one trzy kolonie trzmiela ziemnego (Bombus terrestris), po około 100 robotnic w kolonii gotowych do pracy. Ule te mają żywotność 6–8 tygodni i rozwijają się w trakcie sezonu. Są idealne do dłuższych okresów kwitnienia i większych plantacji. Można je przenosić między kwaterami, jeśli jest taka potrzeba.

Z kolei firma Royal Brinkman proponuje ule podwójne – Agrobio zewnętrzny podwójny, które z doświadczenia specjalistów z tej firmy są lepszym rozwiązaniem do umieszczenia na plantacji w porównaniu do uli potrójnych, które są też w ofercie tego przedsiębiorstwa.

Ile kosztują ule z trzmielami?

Poniżej prezentujemy przykładowe ceny kilku z dostępnych na rynku uli z trzmielami.

Tripol kosztuje od 420 do 540 zł (netto bez kosztów dostawy, w zależności od wielkości zamówienia), dostępne w zasadzie od ręki.

Multi-Hive (Multi Ule) kosztuje 330 (netto, bez kosztów przesyłki), ule najlepiej zamawiać z wyprzedzeniem, optymalnie nawet 3-4 tygodnie przed planowanym terminem umieszczenia ula na plantacji. Zawierają już rozwinięte kolonie i liczba osobników w 1 Multi Ulu wynosi od 330 robotnic.

Agrobio zewnętrzny podwójny to wydatek rzędu od 260 do 360 zł (netto, bez kosztów dostawy), w zależności od wielkości zamówienia.

Dla mniejszych upraw lub plantacji z jednoczesnym kwitnieniem jednej lub dwóch odmian, sprawdzają się ule mniejsze ule typu Booster (Koppert), Premium (110 robotnic, Biobest) lub Standard (80 robotnic, Biobest) lub Ul z trzmielami Agrobio zewnętrzny pojedynczy (Royal Brinkman).

Ule pojedyncze, bardzo często zawierają bardziej rozwinięte kolonie, gotowe do pracy praktycznie natychmiast po wstawieniu. Ich żywotność to ok. 4 tygodnie i nie są przystosowane do przenoszenia.

Ul typu Booster kosztuje 380-420 zł (netto, bez kosztów dostawy). Dostępny jest na zmówienie a czas oczekiwania to ok. 7 dni.

Premium (Biobest) kosztuje około 150 zł (netto, bez kosztów dostawy), a Standardowy około 120 zł (netto, bez kosztów dostawy).

Ul z trzmielami Agrobio zewnętrzny pojedynczy, kosztuje od 160 do 200 zł (netto, bez kosztów dostawy), w zależności od wielkości zamówienia czy też regionu dostawy.

Można tez skorzystać z trzmieli rozmnażanych w Polsce przez rodzinną firmę „Polski Trzmiel”. Do upraw sadowniczych proponuje ona rodziny duże składające się z 120-150 robotnic. Dodatkowo powiększona jest ona o trutnie (w uprawach sadowniczych samce trzmiela ziemnego są wyjątkowo efektywnymi zapylaczami).

Warunki pracy trzmieli – jak zapewnić wysoką aktywność zapylającą?

Trzmiele wykazują największą aktywność przy temperaturze wynoszącej już 6- 8°C, nawet przy lekkim wietrz. To ich duża przewaga nad pszczołą miodną, która zaczyna oblot kwiatów gdy temperatura przekracza 15C. Trzmiele są aktywne także przy niższym nasłonecznieniu i podczas pochmurnej pogody.

Aby zapewnić im optymalne warunki do pracy:

Chronić ule przed bezpośrednim nasłonecznieniem – nadmierne nagrzanie powoduje, że robotnice skupiają się na chłodzeniu gniazda zamiast zbieraniu pyłku i nektaru.

Zabezpieczyć ule przed deszczem – najlepiej stosować dedykowane daszki lub domki ochronne.

Ustawiać ule stabilnie, najlepiej na podwyższeniu – chroni to przed wilgocią i ogranicza ryzyko wtargnięcia szkodników, np. mrówek.

Rozmieszczenie uli na plantacji

Liczba uli i ich rozmieszczenie powinny być dostosowane do wielkości plantacji i intensywności kwitnienia. Praktyki, w których stosuje się na 1 ha 1-3 uli typu Tripol plus 2 lub 3 rodziny pszczele, są zdecydowanie za mało dla skuteczne dla poprawnego zapylenia kwiatów borówki. Zwłaszcza nowe odmiany, których poziom plonowania jest wysoki, wymagają odpowiedniej liczby owadów zapylających. Na plantacje w pełni plonowania, gdzie rozwija się 12-18 mln kwiatów, wprowadzać 6-8 uli z trzmielami ziemnymi i 3 lub 4 z pszczołami. Wprowadzanie trzmieli można rozłożyć na dwa etapy – pierwszą partię uli ustawić na kilka dni przed rozpoczęciem kwitnienia, a drugą wprowadzić przed pełnią kwitnienia.

Podsumowanie

Właściwie zaplanowane wprowadzenie trzmieli na plantację borówki to inwestycja, która przekłada się bezpośrednio na jakość i wielkość plonu. Trzmiele okazują się bardzo skutecznymi zapylaczami kwiatów borówki. Przede wszystkim przenoszą na swoim ciele zdecydowanie więcej ziaren pyłku niż inne owady. To wynika m.in. ze sposobu ich „pracy” – wizyta trzmiela wywołuje efekt wibrowania kwiatów (buzz pollination). Ponadto trzmiele wykazują naturalną interakcję z kwiatami borówki, przede wszystkim skupiają się na zbieraniu pyłku i przenoszą go o wiele skuteczniej niż pszczoły, które odwiedzają kwiaty głównie w poszukiwaniu nektaru. Trzmiele okazują się też 2,4 raza szybsze w zapylaniu kwiatów borówki niż pszczoły miodne.