W poniższej informacji zamieszczamy treść pisma przesłanego do Krajowego Stowarzyszenia Producentów Czarnych Porzeczek w sprawie sytuacji na rynku czarnych porzeczek, które również poprzez media zostało do KUPS skierowane.
Polska jest największym na świecie producentem czarnej porzeczki. Na podstawie dostępnych danych statystycznych, szacuje się, że w 2013 roku zebrano ok. 150 tys. ton. Zdecydowana większość owoców jest przeznaczana na półprodukty. W 2013 roku rekordowo dużo 75 – 80 tys. ton czarnych porzeczek przetworzono na zagęszczony sok z którego część nadal nie znalazła nabywcy.
Większość półproduktów z czarnych porzeczek jest eksportowana na rynki światowe, głównie do krajów europejskich. To właśnie z Polski pochodzi 70-75% przetworów z czarnych porzeczek na rynku europejskim. Zapotrzebowanie na zagęszczony sok z czarnych porzeczek na rynku światowym wykazuje niestety lekką tendencję spadkową. Związane to jest ze spadkiem spożycia soków i nektarów w Europie w ostatnich latach, w tym również z czarnych porzeczek oraz ze zmianą preferencji konsumentów na rzecz różnych napojów, często bez dodatku soków owocowych.
Główną przyczyną niskich cen skupu czarnych porzeczek, jest ich rosnąca produkcja w Polsce oraz brak wiarygodnych danych wielkości plantacji i ich wydajności. Co więcej, ten wzrost produkcji nie jest związany ze wzrostem popytu na owoce świeże i przetwory z czarnych porzeczek.
W celu zwiększenia popytu niezbędne jest podjęcie szeregu działań, w tym w szczególności promocja owoców i przetworów z czarnych porzeczek na rynkach światowych. Temu ma służyć m.in. złożony przez branżę w Komisji UE projekt dotyczący promocji owoców jagodowych pod tytułem „Niezwykłe właściwości zwykłych owoców”. Projekt ten ma być realizowany na rynkach kilku krajów UE i dofinansowany w ramach mechanizmu Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Nadmieniamy, że KUPS od wielu lat prowadzi aktywne działania w zakresie promocji i wsparcia spożycia świeżych i przetworzonych warzyw i owoców, w tym soków, preferując szczególnie owoce krajowe i ich przetwory. Równie istotne i ważne powinno być ciągłe poszukiwanie nowych rynków zbytu, jak również wykreowanie nowych, innowacyjnych kanałów wykorzystania owoców czarnej porzeczki, np. w farmacji, w farbiarstwie, etc. Są to jednak działania wymagające dużych nakładów finansowych i dłuższego czasu oczekiwania na ich efekty.
Średnia cena skupu owoców czarnych porzeczek w latach 2007-2012, za Instytutem Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, wynosiła 2,41 zł za kilogram. Natomiast koszty produkcji są mocno zróżnicowane w zależności od wielkości plantacji, odmiany owoców, wydajności, techniki, uprawy, itd.
Ceny czarnych porzeczek, jak również zagęszczonego soku i innych produktów rolno-spożywczych w globalnej gospodarce wolnorynkowej są wypadkową wielu czynników, a ostatecznie cena musi być zaakceptowana przez konsumenta finalnego. Nadprodukcja w gospodarce wolnorynkowej jest korygowana spadkiem cen, co ma również doprowadzić do zwiększenia popytu i odbudowy rynku.
Stowarzyszenie KUPS ma na celu między innymi wspieranie rozwoju branży, natomiast nie ma bezpośredniego wpływu na bieżące stosunki handlowe na linii producenci – przetwórcy, czy przetwórcy – handlowcy. Warunki umowy są indywidualnie negocjowane i są jednym z elementów prowadzenia biznesu w gospodarce wolnorynkowej. Próby sterowania tymi procesami lub wywierania jakiegokolwiek wpływu na nie, mogłyby być uznane za element zmowy cenowej, co by naruszało art. 6 Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 16 lutego 2007 r.
Aktywna polityka producentów owoców i ich organizacji, w tym Krajowego Stowarzyszenia Plantatorów Czarnych Porzeczek, powinna w szczególności obejmować rzetelne informowanie swoich członków o możliwościach popytowo–podażowych, aktywne wspieranie promocji spożycia owoców świeżych i przetworów z czarnych porzeczek oraz długofalową strategię pozwalającą na poprawę sytuacji. Roszczeniowe żądania działań wbrew mechanizmom gospodarki wolnorynkowej i uzasadnieniu biznesowemu nie są w stanie przyczynić się do zmiany cen na rynku światowym, a tym samym poprawy sytuacji producentów czarnych porzeczek.
W imieniu Zarządu KUPS
Barbara Groele, Sekretarz Generalny KUPS
