Cała prawda o ozonowaniu

Duże w ostatnim czasie zainteresowanie producentów owoców miękkich procesami ozonowania produktów, powoduje że na rynku pojawia się coraz więcej rozwiązań temu służących. Czy jednak wszystkie nadają się do wykorzystania w naszej branży? Jak powinno się przeprowadzić proces ozonowania, by był on skuteczny i przyniósł oczekiwany efekt? Na te i inne pytania odpowiada Krzysztof Kibler prezes firmy Ozon Food z Radomia, produkującej systemy ozonowania dla przemysłu spożywczego i owocowo-warzywnego.

– Co tak naprawdę jest najważniejsze w technice ozonowania owoców i warzyw?

Krzysztof Kibler: Technologię ozonowania owoców i warzyw można by porównać do znanej

sadownikom technologii przechowywania owoców w Kontrolowanej Atmosferze (KA). Chodzi o to, że każdy system ozonowania powinien być „szyty na miarę”, co oznacza, że zupełnie innej konfiguracji, innego wyposażenia będzie wymagała komora o kubaturze 600 m3, a zupełnie innego komora 1000 m3. Ważne jest też dopasowanie całej instalacji do danego produktu, tempa jego schładzania i czasu jaki można na to przeznaczyć. W komorach spedycyjnych, gdzie konieczne będzie szybkie przeprowadzenie procesu ozonowania trzeba będzie zainstalować system o większej wydajności. Zupełnie inaczej będzie wyglądała instalacja dla komór gdzie owoce są składowane kilka lub kilkanaście dni (a nawet miesięcy) i proces ozonowania będzie mógł prowadzono wolno ale cyklicznie.

W procesie ozonowania ważne są trzy kluczowe czynniki: czas oddziaływania ozonu na dany produkt, stężenie ozonu dopasowane do konkretnego gatunku, i sumaryczny czas  ozonowania. Mamy już opracowane pewne zalecenia dotyczące wszystkich tych parametrów, tak wiec oprócz samej technologii ozonowania, możemy też zaoferować producentom kompleksowe doradztwo z zakresu ozonowania. Montując produkowane przez nas systemy dajemy użytkownikom pełną technologię ozonowania zawartą w zaprogramowanej centrali sterowania i cały proces odbywa się automatycznie po wybraniu produktu z listy.

– A czym powinien się cechować sam system do ozonowania?

K.K.: Na rynku funkcjonuje wiele rozwiązań umożliwiających wytworzenie ozonu. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że proces ozonowania owoców czy warzyw podlega zupełnie innym zasadom niż np. ozonowanie pomieszczeń czy powszechne ostatnio układów klimatyzacyjnych w samochodach. Dlatego nie polecałbym używania do ozonowania owoców przenośnych ozonatorów, gdzie nie mamy żadnej kontroli nad tym procesem, nie wiemy ile ozonu zostało wprowadzone do atmosfery przechowalniczej, kiedy osiągnęliśmy jego właściwe stężenie i jak długo oddziaływał on na dany produkt pomimo iż niektórzy proponują ręczne mierniki ozonu. Podkreślam tu raz jeszcze, że proces ozonowania powinien być ściśle kontrolowany przez czujniki i zarządzany przez centralę sterowania. Niewiele daje mierzenie stężenia ozonu ręcznymi miernikami, kiedy to trzeba wejść do komory i tym samym zmienia się tam już skład atmosfery, a takie rozwiązanie jest zagrożeniem dla życia człowieka. Systemy produkowane przez naszą firmę, zapewniają zarówno pełną kontrolę i możliwość programowania i zarządzania całym procesem ozonowania. Chodzi tu bowiem nie tylko o to by wytworzyć ozon, bo zarówno jego zbyt wysoki poziom w atmosferze przechowalniczej może być szkodliwy dla przechowywanych produktów, a z kolei zbyt niskie stężenie nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Znam takie przypadki, kiedy to przy użyciu takich właśnie urządzeń, próbowano ozonować truskawki, które miały jechać do Moskwy. Na miejscu okazało się, że nie przyniosło to oczekiwanego efektu, a produkt nie nadawał się do handlu. Czy warto tak ryzykować? Niech każdy oceni sam.

– W jaki sposób można przeprowadzić ozonowanie owoców?

K.K.: Ozonowanie owoców można prowadzić w różny sposób w zależności od potrzeb i możliwości. Najczęściej praktykowane jest wyposażenie komór w których odbywa się schładzanie produktów w systemy ozonowania i wówczas w trakcie procesu schładzania traktuje się owoce odpowiednim stężeniem ozonu. Można też wykonać to na naczepach czy innych jednostkach transportowych, na których przewozi się owoce. Do tego celu służą systemy nieco innego typu, dające możliwość ciągłego oddziaływania ozonu na przewożone produkty. Tak np. traktowane są często truskawki przewożone do Rosji, gdzie oprócz tego że owoce są przewożone w odpowiedni o niskiej temperaturze, zadajemy również stężenie ozonu jakie musi być utrzymane w trakcie transportu. Wówczas owoce są zabezpieczone zarówno przed utratą jakości spowodowaną ich starzeniem się (proces ten spowalnia odpowiednio niska temperatura), jak również przed rozwojem chorób np. szarej pleśni (ozon).

– W jakich jeszcze dziadzinach można wykorzystać ozon?

K.K.: Z dotychczasowych naszych obserwacji wynika, że procesem ozonowania najbardziej zainteresowani są producenci oraz eksporterzy owoców miękkich jak truskawki, maliny, borówki ale też wiśni, czereśni ale też przy przechowywania jabłek, gruszek czy kapusty pekińskiej. Inny sposób wykorzystania ozonu polega na dodawaniu go do wody używanej podczas sortowania owoców, przez co również w trakcie transportu jabłek w procesie sortowania podlegają one dezynfekcji. Sam ozon jako gaz wykorzystywany w procesie dezynfekcji jest bezpieczny dla samych produktów, pod warunkiem że zachowane zostaną powyższe reguły związane ze stężeniem ozonu i jego ekspozycji na dany produkt. Nasza firma przeprowadziła szereg badań laboratoryjnych i wdrożeń, dzięki którym mamy opracowane zalecenia i opanowaną całą technologię procesu ozonowania dla konkretnych gatunków owoców i warzyw. Jako pionier w produkcji i dostawca kompleksowych technologii ozonowania oferujemy zarówno projektowanie całej instalacji, dopasowanie jej do potrzeb i warunków danego klienta jak również dostarczenie wszystkich niezbędnych elementów do procesu ozonowania. Jako nieliczna firma na świecie jesteśmy producentem generatorów ozonu do własnych instalacji. Planując taką inwestycję trzeba pamiętać, że instalacji ozonowania z prawdziwego zdarzenia nie da się wdrożyć z dnia na dzień, ale musi być ona poprzedzona projektem i instalacją całego systemu na kilka miesięcy przed planowanym składowaniem owoców. Systemy ozonowania wykonujemy również dla innych branży, jaka wspomnianej już dezynfekcji wody używanej na liniach sortowniczych, w ubojniach, a także do produkcji lodu ozonowanego używanego przy transporcie ryb i owoców morza.

– Czy samo ozonowanie jest bezpieczne. O jakich zasadach bezpieczeństwa trzeba tu pamiętać?

K.K.: Trzeba sobie zdawać sprawę, że zbyt wysoki poziom ozonu może szkodliwie oddziaływać na organizm ludzki. Dlatego podczas ozonowania produktów nie jest zalecane wchodzie i przebywanie w takich pomieszczeniach. Przy kompleksowych systemach jakie oferuje nasza firma, nie ma zresztą takiej potrzeby, gdyż cały procesem ozonowania zarządza się z poziomu centrali sterowniczej. W komorach zamontowane są na stałe czujnik ozonu, a moduł bezpieczeństwa uniemożliwia wejście do komory w trakcie samego ozonowania i gdy stężenie ozonu w komorze może być niebezpieczne dla zdrowa ludzkiego. Taki moduł składa się z sygnalizatorów optyczno-akustycznych a także zamków elektromagnetycznych w drzwiach komory, które są blokowane na czas procesu ozonowania. Przed otwarciem komory wybierana jest na sterowniku opcja wyładunku i system samoczynnie obniża stężenie ozonu w komorze i umożliwia jej otwarcie. To wszystko sprawia, że zaprojektowane przez nas systemy ozonowania są jak najbardziej bezpieczne dla użytkowników.

Dziękuję za rozmowę

Mariusz Podymniak