Firma Bayer od kilku lat wspólnie z Krajowym Stowarzyszeniem Przetwórców Owoców i Warzyw organizuje szkolenia, w trakcie których przedstawiciele zakładów informowani są o nowościach z zakresu agrotechniki produkcji owoców i warzyw. Tegoroczne spotkanie odbyło się 15 marca w Puławach.
Nawożnie jagodowych w warunkach stresu klimatycznego
Jako pierwszy głos zabrał Krzysztof Zachaj z firmy Agrosimex, który omówił nawożenie krzewów jagodowych w warunkach stresu klimatycznego. Miniony rok początkowo zapowiadał się bardzo korzystnie, jeśli chodzi o bilans wodny, jednak na początku lipca pojawiły się pierwsze problemy z dostępnością wody. Najcieplejszym miesiącem okazał się sierpień – w Mazowieckiem deficyt wody przekroczył 200 mm. Były jednak tereny, na których niedobór ten przekroczył 250 mm, co było wartością rekordową. Deficyt taki w niektórych regionach Polski utrzymał się w praktyce do końca roku. W sierpniu w większej części kraju temperatury przekraczały 35°C, a przy takiej ich wysokości pojawiają się zaburzenia w syntezie chlorofilu, co niekorzystnie odbija się na kondycji roślin. Sytuacja lekko poprawiła się w okresie od września do listopada. Niestety, ilość opadów w wielu regionach nie zbilansowała niedoborów wody. Pomiary pokazały, że w ubiegłym roku średnia roczna temperatura była o około 1,5°C wyższa od średniej wieloletniej notowanej w ciągu ostatnich 100 lat. Bardzo ciepłe lato spowodowało nie tylko braki wody w glebie, ale również niekorzystnie wpływało na pobieranie przez rośliny wielu składników z gleby, w tym ważnego dla jagodowych fosforu. Przy tak znacznym deficycie wody bardzo ważne jest właściwe utrzymywanie jej przez glebę, na co istotny wpływ ma odczyn gleby, który na większości terenu naszego kraju jest lekko kwaśny lub kwaśny. Drugim istotnym czynnikiem retencji wodnej jest zasobność gleby w próchnicę oraz nawożenie organiczne. Elementy te wpływają na budowę struktury gruzełkowatej gleby.
Jak informował K. Zachaj, około 60% gleb w Polsce zawiera poniżej 2% próchnicy. Na takich stanowiskach, przy niekorzystnych warunkach pogodowych bardzo szybko dochodzi do zachwiania warunków wzrostu roślin. Stan gleby można poprawić stosując takie produkty, jak Rosahumus i Delsol. Pierwszy jest nawozem bogatym w kwasy humusowe, które dzięki właściwościom chelatującym neutralizują w środowisku kwaśnym toksyczne jony metali (glinu, żelaza, manganu), a w środowisku zasadowym – przez korzystny wpływ na budowanie struktury gleby – zapewniają wiązanie fosforu za pomocą mostków wapniowych z kompleksem sorpcyjnym. Rosahumus jest całkowicie rozpuszczalny w wodzie, na 24 godziny przed zastosowaniem warto go w niej rozpuścić. Z kolei bakterie Pseudomonas putida zawarte w produkcie Delsol odpowiadają za biochemiczne (produkcja enzymów) udostępnianie fosforu, żelaza i innych pierwiastków. Stosując ten produkt utrzymuje się stałą, wysoką dostępność fosforu w glebie.
Zanim jednak przystąpimy do nawożenia mineralnego bezwzględnie należy przeprowadzać analizę chemiczną gleby metodą ogrodniczą, która daje informacje o ilości dostępnych dla roślin tak ważnych składników, jak azot czy wapń.
Do nawożenia potasowego K. Zachaj rekomendował nawozy z serii Rosafert, które co prawda nie należą do najtańszych, są jednak bardzo efektywne, jeśli chodzi o dostępność składników pokarmowych, jakie z nimi się dostarcza.
Prelegent poinformował też, że firma Agrosimex od 2012 roku propaguje program nawadniania upraw sadowniczych, korzystając z zaleceń przygotowywanych wspólnie z prof. Waldemarem Trederem z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. W zależności od rodzaju gleby, na której prowadzona jest uprawa, zalecana jest różna ilość podawanej wody oraz zmienia się czas jej podawania. Przy ustalaniu dawek nawodnieniowych bardzo ważne jest korzystanie z tensjometrów lub sond pozwalających precyzyjnie określić ilość wody w glebie. Trzeba również pamiętać, że nadmiar wody może być gorszy niż jej okresowy niedobór. Korzystając z systemów nawadniających warto podawać roślinom także nawozy, np. z użyciem prostych dozowników lub mikserów nawozowych. Jest to bardzo ważne zwłaszcza w latach z bardzo małą ilością opadów – gdy w takich warunkach podaje się roślinom dużą ilości wody poprzez system nawadniający, wypłukuje się równocześnie składniki odżywcze. Może to prowadzić również do zmiany odczynu gleby.
Projekt Vademecum w ochronie upraw jagodowych
Jak powiedział dr Mirosław Korzeniowski z firmy Bayer, może ona programy ochrony roślin jagodowych budować korzystając z produktów, które są zarejestrowana na całym świecie, w tym także w USA – państwie niezwykle wymagającym, jeśli chodzi o produkty i ich substancje czynne dostępne do ochrony poszczególnych upraw. Jest to szczególnie ważne dla sektora przetwórczego, który – z uwagi na problemy z niektórymi substancjami nieakceptowanymi przez ten rynek – ma utrudniony do niego dostęp. Teraz pora zająć się rynkiem amerykańskim, który ma duże wymagania, ale może stać się cennym odbiorcą polskich owoców. Jako dostawca środków ochrony roślin możemy w tym pomóc, układając optymalne zalecenia dotyczące stosowania preparatów, których pozostałości będą akceptowane w USA – mówił dr M. Korzeniowski. W przygotowywaniu takich zaleceń może pomóc projekt Vademecum, będący polską marką dla inicjatywy, która na świecie nazywa się Food Chain Partnership. W ramach projektu firma realizuje np. akcję „Grunt to bezpieczeństwo”, a także działania edukacyjne na rzecz polskiego ogrodnictwa oraz świadczy pomoc w prawidłowym stosowaniu środków ochrony roślin. Jednym z celów projektu Vademecum jest budowanie pozytywnego wizerunku polskiego ogrodnictwa, tak aby nasze owoce czy warzywa pochodzące ze specjalistycznych upraw były pozytywnie kojarzone – mówił dr M. Korzeniowski.
Projekt Vademecum stanowi wsparcie dla wybranych klientów firmy Bayer. Pierwsze działania związane z tym projektem zrealizowano w branży porzeczkowej. Dużą wagę przywiązuje się w nim nie tylko do samej agrotechniki, ale również do działań promujących owoce i przetwory z nich. W ramach projektu Vedemecum prowadzone są szkolenia i warsztaty dla plantatorów, pokazujące optymalne technologie uprawy czarnej porzeczki, które pozwalają uzyskiwać lepsze zarówno plony, jak i jakość owoców. Dla produkowanych w Polsce porzeczek, we współpracy z KSPCP, przygotowano broszurę informacyjną (jest jedną z wielu dotychczas opracowanych na potrzeby marketingu innych owoców i warzyw), która ma pomóc w promowaniu tych owoców na świecie. Nasi globalni partnerzy, Coca Cola i Univeg, chcą wspólnie z nami opracować np. optymalną technologię uprawy pomarańczy pod potrzeby produkcji soku pomarańczowego właśnie przez Coca Colę, która jest największym na świecie jego wytwórcą. Dlatego uważam, że nasza pomoc w pokazaniu, że owoce czarnej porzeczki są produkowane przez specjalistów, przy zastosowaniu optymalnych rozwiązań, choć częściowo pomoże rozwiązać problem z opłacalnością tej uprawy – mówił dr M. Korzeniowski.
Firma Bayer w ramach projektu Vademecum tworzy informatyczny system wspomagania decyzji dotyczących ochrony roślin. W tym roku będzie on obejmował ponad 110 stacji meteorologicznych, zlokalizowanych w głównych regionach produkcji ogrodniczej. Uzyskane informacje posłużą do wyznaczenia optymalnych terminów zabiegów zwalczania najgroźniejszych chorób w uprawie truskawek, takich jak szara pleśń, mączniak prawdziwy truskawki i zgnilizna korony truskawki. Będą również przygotowywane komunikaty dotyczące zwalczania groźnych chorób w uprawie innych gatunków roślin jagodowych. Na potrzeby tego projektu przygotowano strony internetowe: http://vademecum.cropscience.bayer.com.pl oraz http://www.vademecum.jagodnik.pl/ gdzie publikowane będą aktualne zalecenia z zakresu ochrony upraw. Korzystając z podawanych na tej stronie wskazówek będzie można ułożyć programy zwalczania chorób czy szkodników dopasowane do bieżących zagrożeń.
Skuteczność korzystania z informacji uzyskiwanych ze stacji meteo oraz przygotowywanych na ich podstawie komunikatów oceniano w 2015 roku dla czarnej porzeczki. Ustalano optymalne terminy zabiegów zwalczających określone patogeny i wybierano właściwe do tego rozwiązania, co dało bardzo dobre efekty. Takie symulacyjne programy pomagają również zdecydowanie obniżyć koszty produkcji. Warto pamiętać, że efektywna ochrona to niższe koszty i lepiej trafione zabiegi, a tym samym – mniejsze problemy z przekroczeniami norm dotyczących zawartości substancji aktywnych w owocach. Nasze nowe działania w ramach projektu Vademecum, w tym utworzone na jego potrzeby serwisy internetowe, będą kopalnią wiedzy o aktualnych rejestracjach dostępnych na rynku preparatów oraz o zaleceniach dotyczących zwalczania szkodników i chorób – wyjaśniał dr M. Korzeniowski.
Jak informował, firma Bayer wprowadza nie tylko nowe rozwiązania w ochronie upraw ogrodniczych, lecz także rozbudowane systemy wspomagania decyzji. Plantatorzy, którzy stosują się do zaleceń, mogą wykonać mniejszą liczbę zabiegów, co pozwala obniżyć koszty ochrony i zwiększyć jej skuteczność. Poprawia się wtedy nie tylko jakość zewnętrzna plonu, ale również zmniejsza się ilość pozostałości ś.o.r. (MRL) w owocach czy warzywach. Przedstawiciele firmy podkreślają także pozytywny wpływ takich działań na środowisko. Ważne są też działania wspierające ogrodników i przetwórców w promocji na różnych rynkach, tak aby oferowane przez nich towary, także te przetworzone nie były anonimowe.
Nowe rozwiązania
Nowe możliwości zwalczania chorób i szkodników w uprawie roślin jagodowych przedstawił Tomasz Gasparski z firmy Bayer. Jak informował, w prognozowaniu terminu zabiegu ochrony roślin bardzo pomocne są modele chorobowe opracowywane na podstawie danych uzyskanych ze stacji meteorologicznych. Niezależnie od tego, niezbędne są regularnie prowadzone na plantacjach lustracje, w tym także obserwacje pułapek lepowych czy feromonowych.
Spośród preparatów do zwalczania szkodników w ostatnim czasie uzyskał znacznie rozszerzoną rejestrację w uprawie roślin sadowniczych środek Calypso (dla agrestu, borówki wysokiej, porzeczki, maliny, jeżyny i żurawiny, do zwalczania: mszyc, muszki plamoskrzydłej, kistnika malinowca, przezierników, pryszczarków, kwieciaków i zwójek). Kolejnym preparatem jest Envidor 240 SC, przeznaczony do zwalczania roztoczy na roślinach jagodowych, który w sezonie 2015 uzyskał rozszerzenie rejestracji, a nowe uprawy w etykiecie to: czereśnie, wiśnie, porzeczki, maliny i truskawki. T. Gasparski zwracał również uwagę na zalecenia komitetu zajmującego się strategią antyodpornościową (Insecticide Resistance Action Committee – IRAC), dotyczące stosowania akarycydów. Zgodnie z tymi wytycznymi, preparaty należące do jednej grupy chemicznej w zwalczaniu przędziorków można stosować maksymalnie tylko raz w sezonie, celowe jest również stosowanie mieszanin tych preparatów. Bez zachowania takiej strategii można bardzo szybko doprowadzić do spadku lub całkowitego zaniku skuteczności wielu spośród dostępnych na rynku środków przędziorkobójczych.
