Obszar Morza Śródziemnego jest jednym z najważniejszych na świecie, jeśli chodzi o produkcję truskawek, zwłaszcza w okresie od jesieni do wiosny. To właśnie tu prowadzi się szereg prac związanych z hodowlą nowych odmian i wdrażaniem innowacji technologicznych w uprawie, nawożeniu i ochronie roślin. Interesujące informacje z tego zakresu przygotowali organizatorzy targów Macfrut, które odbędą się w przyszłym roku w dniach 6-8 maja 2025 r. W ramach Macfrut Academy przedstawiono główne wyzwania stojące przed branżą i spodziewane kierunki jej rozwoju. W pierwszej części tekstu skupimy się na tym, co branży truskawkowej ma do zaoferowania genetyka.
Produkcja truskawek w ujęciu globalnym zaliczyła w ostatniej dekadzie duży wzrost: areału, wolumenów produkcji i stosowania nowych rozwiązań technologicznych. Najlepiej świadczą o tym liczby: w 2011 roku produkowano 6,4 mln ton truskawek, a w 2021 już 9,2 mln ton.
W produkcji truskawek na południu Europy do niedawna prym wiodły Hiszpania i Włochy, lecz w ostatnich latach bardzo silną pozycję buduje także Maroko, które osiąga imponujące średnie plony z hektara – nawet 49,9 t/ha, wyprzedzając w tym względzie nieznacznie Hiszpanię (45,1 t/ha) i znacząco Włochy (26,3 t/ha). Ważnym producentem truskawek jest również Egipt. Podstawą do takich wyników są innowacje, techniki uprawy i nieustanne prace badawczo-rozwojowe.
Jakie wyzwania stoją przed uprawą truskawek?
Uprawa truskawek, podobnie jak całe rolnictwo, musi dostosować się do zmian klimatu i stawiać na większą automatyzację produkcji. Obecnie wyzwaniem jest ograniczenie zapotrzebowania na wodę i rezygnacja z części pestycydów, co wiąże się z potrzebą wprowadzenia nowych odmian – odporniejszych na patogeny, wytrzymalszych, a zarazem plennych (standardem w przyszłości musi być 1 kg owoców na roślinę) i smacznych.
Genetyka w służbie postępu
Jednym ze sposobów na stworzenie lepszych odmian truskawek są badania genetyczne i modyfikowanie genomu rośliny w celu usunięcia cech niepożądanych i wzmocnienia tych, na których najbardziej zależy producentom. Pozwalają na to zaawansowane techniki badania genetycznych markerów molekularnych. W efekcie prowadzonych analiz naukowcy są w stanie wytypować rośliny, które mogą najlepiej przekazywać pożądane cechy, np. związane z plennością, jakością, trwałością owoców i odpornością na choroby.
Prowadzone są także badania nad skutecznością aplikowania truskawkom małych fragmentów RNA, które będą w stanie zakłócać geny patogenów lub pasożytów i blokować ich zdolności do infekowania roślin. To wymaga jednak stworzenia narzędzi bioinformatycznych, które byłyby w stanie zbierać, analizować, ewaluować i sprawdzać przy pomocy zaawansowanych narzędzi statystycznych zebrane dane.
Jak wskazuje profesor Bruno Mezzetti z Università Politecnica delle Marche, rozmnażanie truskawek napotyka poważne problemy. Wśród nich są zdrowotność i stabilność genetyczna roślin oraz potrzeba ograniczenia wpływu tradycyjnych technik rozmnażania na zdrowotność truskawek. To ostatnie wymaga bardziej intensywnego, ale również kontrolowanego używania metod in vitro i mikrorozmnażania.
Obecnie szkółki, które produkują materiał rozmnożeniowy mają często problemy z jego zdrowotnością. Zdarza się, że gdy trafia on do rolnika, to pojawiają się problemy fitosanitarne. Dlatego uważa się, że rozsądne korzystanie z technik in vitro oraz in vivo może przynieść znaczną poprawę w jakości i zdrowotności roślin matecznych używanych do produkcji sadzonek trafiających na plantacje owocujące.
Jak tworzyć nowe sadzonki i odmiany?
Jednym z pomysłów w tym obszarze jest rozmnażanie roślin w technologii in vitro i używanie ich jako roślin do produkcji sadzonek. Pozyskane w ten sposób rośliny powinny następnie trafić do bezglebowych mateczników. W takich warunkach możliwa jest produkcję dużej ilości rozłogów – nawet ponad 1000 sztuk z metra bieżącego. Tak powstaje materiał do produkcji sadzonek typu tray lub mini tray, czy też innego rodzaju sadzonek produkowanych w doniczkach.
Droższą opcją, ale wciąż wartą rozważenia w niektórych systemach jest wykorzystywanie do produkcji sadzonek powstałych bezpośrednio z in vitro.Warto jednak pamiętać, że w nowoczesnych bezglebowych systemach uprawy na podwyższeniach wprowadzenie jednej zainfekowanej rośliny może spowodować zainfekowanie znacznej liczby roślin. Dlatego w tego typu technologiach zdrowotność roślin jest jeszcze ważniejsza.
