W sektorze produkcji owoców jagodowych w naszym kraju, wydaje się, że najszybsze i najgłębsze zmiany dokonały się w uprawie truskawki, a zwłaszcza w metodach ich produkcji. Przyczynił się do tego przede wszystkim wzrost zainteresowania produkcją owoców deserowych wśród samych producentów, jak i rosnące wymagania konsumentów.
Obok truskawek owocujących wiosną, uprawianych metodą tradycyjną (w gruncie’ „na płask” lub na zagonach) lub pod osłonami niskimi, pojawiły się też odmiany powtarzające owocowanie oraz różne technologie upraw pod osłonami (w glebie, na zagonach, w rynnach) lub pod tzw. „daszkami”. Jednak, znacznie wyższe koszty inwestycyjne na infrastrukturę techniczną zmusiły producentów do spojrzenia na opłacalność produkcji przez pryzmat ponoszonych kosztów. Koniecznością stało się nie tyle bliżej nieokreślone dążenie do jak „najwyższych plonów”, ale wypracowanie takiego poziomu wydajności plantacji, który gwarantuje szybkie osiągnięcie progu rentowności oraz uzyskanie nadwyżki dającej godziwy zwrot z inwestycji.
Istotną cechą nowych technologii są bardzo wysokie nakłady na infrastrukturę techniczną, zwłaszcza w uprawach pod różnego rodzaju osłonami. W uprawie gruntowej najwyższy koszt stanowi głównie zakup sadzonek truskawki, w uprawie na zagonach dochodzi do tego koszt agrowłókniny, systemu nawadniania, natomiast w uprawach pod osłonami największe obciążenia związane są z zakupem konstrukcji tuneli lub daszków, systemu rynnowego, instalacji nawadniającej, systemu do fertygacji, podłoża do uprawy, itp. Z danych przedstawionych na rysunku wynika, że na założenie plantacji truskawek deserowych w gruncie, w uprawie „na płask” lub na zagonach należy przeznaczyć przeciętnie od 34 do niemal 60 tys. zł/ha, zaś na uprawę w tunelach (w gruncie i na zagonach) już od 260 do niemal 400 tys. zł.
Najdroższa jest produkcja truskawek w tunelach lub pod daszkami, w systemach rynnowych (lub na stołach) – w tym przypadku nakłady inwestycyjne wahają się od 650 do nawet 820 tys. zł/ha w zależności od rodzaju konstrukcji.
Pomimo, że nakłady na infrastrukturę techniczną (tunele, stoły, rynny, itp.) rozliczane są w wieloletniej amortyzacji, to inwestorzy mimo wszystko oczekują szybkiego zwrotu poniesionych nakładów. Poziom zbiorów ogółem (jako wartość przychodów ze sprzedaży owoców deserowych), które rekompensują tylko nakłady na założenie plantacji (na 1 ha) zaczynają się w uprawach pod osłonami od przynajmniej 40 ton owoców. Trzeba jednak pamiętać, że w praktyce, na różnych plantacjach w naszym kraju plonowanie truskawek, zwłaszcza pod osłonami jest bardzo zróżnicowane, przeciętne plony wahają się od 25-30 ton do najwyżej 40-60 ton/ha, ponadto tylko, około 70-80% owoców to truskawki deserowe, w wyborze extra. Zatem ostateczna opłacalność w produkcji truskawki zależy od wielu czynników, a przede wszystkim od poziomu nakładów inwestycyjnych, wielkości plonów, udziału owoców deserowych w plonie ogólnym, kosztów siły roboczej, czy okresu użytkowania plantacji.
Dr Dariusz Paszko, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
