Kilkanaście dni temu na opublikowaliśmy apel (więcej czyt…) Krajowego Stowarzyszenia Plantatorów Czarnej Porzeczki skierowany do Krajowej Unii Producentów Soków oraz Krajowego Stowarzyszenia Przetwórców Owoców i Warzyw. Poniżej prezentujemy odpowiedz tych dwóch organizacji.
Bardzo dziękujemy za pismo otrzymane w dniu 24 lipca 2015 roku. Poniżej przedstawiamy wspólne stanowisko Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS) oraz Krajowego Stowarzyszenia Przetwórców Owoców i Warzyw (KSPOiW).
Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS), jest organizacją branżową działającą na rzecz zrównoważonej współpracy producentów zagęszczonych i pitnych soków, nektarów oraz napojów z owoców i warzyw z instytucjami naukowymi, laboratoriami badawczymi, dostawcami półproduktów i surowców, maszyn i opakowań oraz z organizacjami i instytucjami na szczeblu rządowym i unijnym. Od momentu powstania KUPS w 1993 roku pracujemy nad postrzeganiem naszego Stowarzyszenia przez środowisko, jako kompetentnego i wiarygodnego partnera, opierającego się na sprawdzonych i wiarygodnych źródłach informacji, celem stworzenia platformy do współpracy wszystkich interesariuszy, odpowiedzialnych za kondycję i przyszłość przemysłu sokowniczego. Od 2002 roku Stowarzyszenie KUPS jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Soków (AIJN), działającego na rzecz europejskich producentów soków pitnych i zagęszczonych, w szczególności w zakresie jakości.
Krajowe Stowarzyszenie Przetwórców Owoców i Warzyw (KSPOiW) powstało w 2007 roku z inicjatywy firm zajmujących się produkcją mrożonych owoców i warzyw. Obecnie
w Stowarzyszeniu jest 130 członków, są to firmy i osoby fizyczne z całej Polski. Produkowane mrożone owoce i warzywa przez firmy będące członkami Krajowego Stowarzyszenia Owoców
i Warzyw kierowane są w przeważającej ilości na eksport. Jest to znaczący potencjał w skali kraju.
Od początku swojej działalności KSPOiW stawia sobie za cel udział w rozwiązywaniu rzeczywistych problemów z którymi borykają się przetwórcy. Rozwijamy współpracę z instytutami naukowymi, uczelniami oraz firmami, które zajmują się wprowadzaniem nowych rozwiązań techniczno – technologicznych. W roku 2014 KSPOiW zostało członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Przetwórców Warzyw i Owoców PROFEL. Głównym celem tej organizacji jest reprezentowanie krajowych organizacji przed Komisją i parlamentem Europejskim.
w Stowarzyszeniu jest 130 członków, są to firmy i osoby fizyczne z całej Polski. Produkowane mrożone owoce i warzywa przez firmy będące członkami Krajowego Stowarzyszenia Owoców
i Warzyw kierowane są w przeważającej ilości na eksport. Jest to znaczący potencjał w skali kraju.
Od początku swojej działalności KSPOiW stawia sobie za cel udział w rozwiązywaniu rzeczywistych problemów z którymi borykają się przetwórcy. Rozwijamy współpracę z instytutami naukowymi, uczelniami oraz firmami, które zajmują się wprowadzaniem nowych rozwiązań techniczno – technologicznych. W roku 2014 KSPOiW zostało członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Przetwórców Warzyw i Owoców PROFEL. Głównym celem tej organizacji jest reprezentowanie krajowych organizacji przed Komisją i parlamentem Europejskim.
Poniżej przestawiamy nasze stanowisko odnośnie sytuacji w uprawie i przetwórstwie owoców czarnej porzeczki, bazując na dostępnych i zweryfikowanych informacjach.
-
Powierzchnia upraw
Z danych przedstawionych przez GUS, powierzchnia upraw w roku 2011 wynosiła 30,0 tys. ha, natomiast w roku 2014 36,3 tys. ha, co daje 21% wzrost powierzchni upraw na przestrzeni 4 lat. Dane te pokazują, że w ostatnich 4 latach, po roku 2011, wzrosła powierzchnia upraw o 1/5, co jest znaczącą ilością z punktu widzenia zagospodarowania produktu.
-
Produkcja i zbiory owoców czarnych porzeczek
Podawane przez GUS dane dotyczą zbiorów owoców, a nie całkowitej produkcji tych owoców. Wysokość zbiorów w 2011 roku, w którym wystąpiły przymrozki, doprowadzające do zniszczenia części kwiatów i zawiązków owoców czarnych porzeczek, a tym samym obniżenia planów, wynosiły 124,6 tys. ton. W kolejnych latach zbiory były odpowiednio 2012 – 144,5 tys. ton, 2013 – 154,9 tys. ton. Wyraźne przesycenie rynku, niskie ceny i zahamowanie zainteresowania owocami, a tym samym półproduktami czarnej porzeczki było widoczne w 2014 roku, gdzie zbiory wynosiły 124,1 tys. ton. Szacunki zbiorów podane przez GUS w dniu 30 lipca 2015 roku, prognozują zbiory w roku bieżącym na poziomie 120,0 tys. ton.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że zbiory czarnych porzeczek podawane przez GUS nie oddają rzeczywistego potencjału i możliwości produkcji tych owoców. Sytuacja na rynku, niskie ceny, wyższa podaż nad popytem wskazuje na nadprodukcję w stosunku do potrzeb.
-
Wydajność z hektara
Zgodnie z danymi GUS wydajność zbiorów w 2011 roku wynosiła 4,15 ton/ha, w 2012 – 4,25 ton/ha, 2013 – 4,24 ton/ha, 2014 – 3,42 ton/ha, natomiast szacunki w 2015 – 3,42 ton/ha. Brak nam jest jakiejkolwiek wiedzy i źródeł wiarygodnych danych dot. struktury upraw (kultura uprawy, odmiany, wiek upraw), które przekładają się na wielkość plonów z hektara. Z informacji uzyskiwanych od przedstawicieli Krajowego Stowarzyszenia Plantatorów Czarnych Porzeczek, przedstawianych na różnego typu spotkaniach i konferencjach, bardzo wysoką wydajność z ha osiąga odmiana TISEL, średnio ok. 7 ton z ha, a nawet więcej w niektórych latach, powyżej 15 ton z ha. Co więcej, wg docierających do nas różnych informacji, powierzchnia upraw najbardziej plennej odmiany czarnej porzeczki tj. TISEL może dochodzić do ok. 50-70 % całości nasadzeń. Brak danych dotyczy struktury odmianowej nasadzeń oraz urealnionych plonów z hektara, uniemożliwia prawidłowe szacowanie wielkości produkcji owoców czarnych porzeczek.
-
Ceny skupu
Średnia cena skupu owoców czarnych porzeczek (loco zakład) zgodnie z danymi podawanymi przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywności w latach 2007-2014 wyniosła 2,18 zł/kg, natomiast biorąc pod uwagę lata 2011-2014 wyniosła 1,97 zł/kg. Uwzględniając 2015 rok (średnia cena 0,50 zł/kg), średnia cena za ostatnie 9 lat wyniosła 2,00 zł/kg, natomiast za 5 ostatnich lat wyniosła 1,68 zł/kg.
Sukcesywny spadek cen czarnej porzeczki od 2007 roku (z wyjątkiem roku 2011, w którym przymrozki spowodowały częściowe szkody w uprawach) wskazuje na zmniejszenie popytu na owoce czarnej porzeczki i ich półprodukty.
-
Kierunki wykorzystania i przerobu czarnych porzeczek
Ponad 95% owoców czarnych porzeczek wykorzystywane jest w przemyśle, z czego do produkcji zagęszczonego soku ok. 70% oraz mrożenia ok. 30%. Rynek owoców świeżych w Polsce jest bardzo mały. W większości odbiorcami półproduktów (np. 90% dla zagęszczonego soku z czarnych porzeczek) są odbiorcy z krajów unijnych, spoza Polski. Zatem popyt na zagęszczony sok
z czarnych porzeczek jest określany przez światowych odbiorców, w zależności od jego ceny i trendów konsumenckich. Należy wziąć pod uwagę, że półprodukty z owoców czarnych porzeczek wykorzystywane są jako dodatek do różnych wyrobów gotowych tj. sok, nektar, dżem, celem nadania lub wzmocnienia ich barwy. Co więcej, konkurują w tym zakresie z innymi owocami tj. z czarnym bzem, aronią czy nawet wiśnią. Z uwagi na brak przyzwyczajenia konsumentów do smaku czarnej porzeczki, jej zastąpienie innym owocem jest praktycznie niezauważalne przez konsumentów, a tym samym ze względów ekonomicznych lub strategicznych jest często wg naszej wiedzy stosowane.
z czarnych porzeczek jest określany przez światowych odbiorców, w zależności od jego ceny i trendów konsumenckich. Należy wziąć pod uwagę, że półprodukty z owoców czarnych porzeczek wykorzystywane są jako dodatek do różnych wyrobów gotowych tj. sok, nektar, dżem, celem nadania lub wzmocnienia ich barwy. Co więcej, konkurują w tym zakresie z innymi owocami tj. z czarnym bzem, aronią czy nawet wiśnią. Z uwagi na brak przyzwyczajenia konsumentów do smaku czarnej porzeczki, jej zastąpienie innym owocem jest praktycznie niezauważalne przez konsumentów, a tym samym ze względów ekonomicznych lub strategicznych jest często wg naszej wiedzy stosowane.
Obserwowany jest również trend spadkowy spożycia owoców, warzyw i ich przetworów. Przykładowo spadek spożycia soków i nektarów w Europie, największego odbiorcy zagęszczonych soków z Polski, wg danych Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Soków (AIJN) w latach 2009-2014 wyniósł 14%. Spowodowało to znaczne zmniejszenie zapotrzebowania na wszystkie zagęszczone soki, w tym również na zagęszczony sok z czarnych porzeczek.
-
Promocja i nowe obszary zbytu
W naszej ocenie inwestowanie w kulturę uprawy i zbiory owoców czarnych porzeczek było i jest bardzo intensywne i było przedmiotem dużego zainteresowania wszystkich stron. W dobie globalnej gospodarki umiejscowienie na rynku owoców i przetworów z czarnych porzeczek wymaga intensywnych działań promocyjnych i informacyjnych. Celowe jest zwiększenie aktywności aby pozyskać i utrzymać nowe rynki zbytu, rozszerzyć ich wykorzystanie oraz uświadomienia konsumentom korzyści ze spożywania właśnie tych owoców. Brak promocji i silnej aktywności administracji publicznej w przypadku gdy Polska jest największym producentem czarnych porzeczek może być jedną z przyczyn, która wpłynęła na trudną obecnie sytuację, zarówno producentów, jak i przetwórców.
Niezrozumiały dla nas jest powszechny brak świeżych owoców czarnej porzeczki w handlu detalicznym w Polsce w sytuacji, gdy jesteśmy liderem w jej produkcji. Cena kilkunastu złotych za kg czarnej porzeczki (ok. 4-8 zł za pojemnik ok. 250 g) zniechęca konsumentów do ich zakupu i w żaden sposób nie jest drogą do pozyskania nowych. W naszej ocenie zatem jest jeszcze dużo do nadrobienia w tym obszarze.
Prosimy zwrócić uwagę, że przetwórcy – producenci zagęszczonych soków owocowych i mrożonek – są jednym z ogniw w łańcuchu różnych producentów i pośredników przed ostatecznym odbiorcą, czyli konsumentem. Cena jest wynikiem różnych czynników, często niezależnych od przetwórców.
Uważamy, że realizowane obecnie przez Państwa kampanie promocyjno – informacyjne ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw oraz środków unijnych, powinny w większym stopniu podkreślać zalety owoców i przetworów z czarnych porzeczek, z uwagi na niskie zainteresowanie i ich znajomość przez konsumentów. Mogłoby to spowodować wzrost popytu.
Ze swej strony chcielibyśmy nadmienić, że Stowarzyszenie KUPS prowadzi od 2008 roku kampanie promujące spożycie warzyw i owoców, a także soków, nektarów i musów ze wszystkich owoców, w tym również z czarnych porzeczek. Efektem naszych działań jest między innymi wzrost spożycia soków owocowych w 2014 r. w Polsce o 4,0%, podczas gdy w całej Europie w tym samym czasie obserwowany jest spadek o 4,1%.
Przedstawiając powyższe chcielibyśmy podkreślić, że bieżąca przewaga podaży nad popytem na rynku owoców czarnych porzeczek jest związana z trudną sytuacją na światowym rynku zbytu półproduktów z tych owoców (zagęszczonych soków oraz mrożonek), na których polscy przedsiębiorcy muszą znaleźć odbiorców i ich utrzymać. Konsekwencje trudnej sytuacji na rynku produkcji i zbytu ponoszą zarówno producenci, jak również przetwórcy, którzy np. w 2011 roku ponieśli duże straty z powodu dużego niedoszacowania zbiorów i zawyżenia cen skupu owoców. Rynek nie przyjął drogo wyprodukowanego soku zagęszczonego z czarnych porzeczek, a skala przeceny jaka w efekcie nastąpiła przekroczyła 60%. Brak możliwości określenia, czy nawet oszacowania wielkości zbiorów (zgodnie z argumentami przedstawionymi powyżej) uniemożliwia nam precyzyjną odpowiedź na zadane przez Państwa pytanie. Stowarzyszenie KUPS jest zdecydowanie mniej kompetentne w tym obszarze od producentów czarnych porzeczek, zrzeszonych w KSPCP. Stowarzyszenie KSPCP, poprzez swoich członków, ma możliwość bieżącej weryfikacji i oceny wszelkich danych dot. wielkości upraw, zbiorów, wydajności oraz kosztów, jak również wyciągania stosownych wniosków i bieżącego reagowania na zmieniającą się sytuację na rynku. Mając na uwadze dobro branży liczymy na współpracę celem znalezienia obustronnie korzystnych rozwiązań. Państwa inicjatywę, wyrażoną w Piśmie, odbieramy jako wynik poważnej refleksji i krok w dobrą stronę.
Pozostajemy z poważaniem,
Stanisław Adamiak, Prezes Zarządu KSPOiW
Barbara Groele, Sekretarz Generalny KUPS
Dane źródłowe:
-
Główny Urząd Statystyczny. Wyniki produkcji roślinnej w 2014 r., Informacje i opracowania statystyczne. Warszawa 2015 r.
-
Główny Urząd Statystyczny. Wstępny szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2015 r. Warszawa 2015 r.
-
AIJN Market Report 2014, 2015
