Celem niniejszego dokumentu jest przedstawienie działań organizacji branżowych w zakresie promocji oraz wykorzystania środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw. Materiał ten przedstawia informację, gdzie corocznie trafia kilkanaście milionów złotych przeznaczonych na promocję owoców i warzyw oraz jaką rolę w tym procesie odgrywa Komisja Zarządzająca tym Funduszem.
Podstawowe informacje
Środki Funduszu Promocji pochodzą z wkładów prywatnych producentów. O ich podziale decyduje Komisja Zarządzająca składająca się z 9 członków, w której przeważają przedstawiciele organizacji reprezentujących producentów, zgodnie z założeniem ustawowym. O fundusze mogą ubiegać się organizacje branżowe skupiające producentów, przetwórców i inne upoważnione podmioty.
Wszystkie dokumenty dotyczące Funduszu Promocji Owoców i Warzyw, jak i pozostałych 10 funduszy, są dostępne na stronie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR): www.gov.pl/web/kowr/fundusz-promocji-owocow-i-warzyw.
Na stronie znajdują się:
1. Zasady gospodarowania funduszem – określają one poziom dofinansowania różnorodnych działań podejmowanych w celu realizacji celów ustawy oraz procedury składania wniosków.
2. Strategie promocji dla branży owoców i warzyw – od 2017 roku Komisja jest zobowiązana do opracowywania i przyjmowania strategii, która jest punkt wytycznym dla wnioskodawców. Powinna być przyjęta najpóźniej na początku lipca danego roku, aby umożliwić przygotowanie wniosków na rok przyszły.
3. Sprawozdania z wykonania planu finansowego – przygotowywane corocznie przez KOWR, z ostatnim sprawozdaniem za rok 2024 dostępnym na stronie.
4. Sprawozdania rzeczowe – opisujące zrealizowane zadania na podstawie wniosków o wypłatę pomocy.
Każdy zainteresowany ma możliwość zapoznania się z przytoczoną dokumentacją. Sprawozdania zawierają podsumowanie efektów działań promocyjnych, w tym analizę zmian konsumpcji poszczególnych gatunków owoców i warzyw, zleconych przez sektor od lutego 2020 roku.
Liczba konsumentów produktów promowanych w sposób systematyczny rośnie. Borówka wysoka oraz inne owoce jagodowe, a także warzywa ciepłolubne, zyskują na popularności dzięki długofalowym kampaniom promocyjnym. Wiceprzewodniczący Komisji Witold Boguta podkreśla, że sukces w promocji wymaga zintegrowanej inicjatywy, dobrego pomysłu na projekt oraz mądrej ewaluacji.
Kompetencje Komisji Zarządzającej Funduszu Promocji Owoców i Warzyw
Komisja składa się z 9 członków: 5 przedstawicieli organizacji zrzeszających producentów, 3 przedstawicieli przetwórców oraz obligatoryjnie przedstawiciela Krajowej Rady Izb Rolniczych. Kandydatów zgłaszają organizacje.
Jeśli organizacje nie doprowadzą do wyboru członków Komisji, Minister powołuje ich spośród zgłoszonych kandydatów.
Kadencja Komisji trwa 4 lata, a jej członkowie nie otrzymują wynagrodzenia za pracę. Finanse powinny być pokrywane przez zgłaszające organizacje.
Komisja ustala zasady gospodarowania Funduszem, decydując o poziomie dofinansowania celów, takich jak udział w targach, którego poziom wzrósł z 50% do 75%.
Podejmuje również kluczowe decyzje dotyczące planu finansowego Funduszu oraz sporządza sprawozdania rzeczowe.
Rola KOWR
KOWR zajmuje się administracją i dysponowaniem środkami Funduszu na podstawie uchwał Komisji, a także może odmówić realizacji uchwały, jeśli uzna, że jest ona niezgodna z przepisami. W ostatnich latach miały miejsce dwa takie przypadki. Warto jednak podkreślić, że wnioski składane są bezpośrednio do KOWR-u i to dopiero po ich weryfikacji Komisja podejmuje dalsze kroki. W obu sytuacjach, w których Dyrektor Generalny zakwestionował uchwałę, Komisja otrzymała pozytywnie zweryfikowane wnioski do dalszego procedowania.
Za swoje działania KOWR pobiera 3,5% wartość środków zgromadzonych na rachunkach poszczególnych funduszy.
Wpłaty na Fundusz
Fundusz Promocji został uruchomiony 1 lipca 2009 roku i od tego czasu wpłaty systematycznie rosną. W 2023 roku zebrano blisko 13,5 miliona złotych, a w roku bieżącym – 14 739 567,05 zł. Najwięcej wpłat obserwuje się w trzecim oraz czwartym kwartale.
Ilość realizowanych zadań
Fundusz rozwija się od niemal 16 lat. W pierwszych latach realizowano mniej niż 10 zadań rocznie, natomiast od 2022 roku liczba ta przekracza 50. Znacząco wzrasta także liczba organizacji oraz podmiotów uprawnionych do realizacji zadań. W bieżącym roku aż 17 organizacji może realizować takie projekty w porównaniu do 15 z ubiegłego roku.
Jednocześnie rośnie liczba beneficjentów Funduszu. Choć to pozytywny sygnał o aktywności kolejnych podmiotów zaangażowanych w działania promocyjne, pociąga to za sobą ryzyko rozproszenia środków. Dlatego Komisja stara się wspierać projekty, które obejmują wiele gatunków produktów i realizowane są przez różne podmioty przez cały rok, co pozwala na synergię działań.
Witold Boguta wyjaśnia: „Corocznym wyzwaniem jest skoordynowanie tych inicjatyw, aby uniknąć sytuacji, w której każdy działa w swoim kierunku”.
Najważniejsze typy zrealizowanych projektów
- Działania mające na celu informowanie o jakości i cechach owoców lub warzyw lub ich przetworów (finansowane w 50%) – 33 zadania.
- Działania mające na celu promocję spożycia owoców lub warzyw oraz ich przetworów, w szczególności przez dzieci i młodzież (dofinansowanie 100%) – 233 zadań, większość realizowanych w ramach Funduszu.
- Udział w wystawach i targach związanych z produkcją i przetwórstwem (finansowane w 75%) – 57 zadań, w tym duże „systemowe” projekty, jak narodowe stoiska na Fruit Logistica w Berinie, Fruit Attraction w Madrycie, Biofach w Norymberdze, Asia Fruit Logistica w Hongkongu czy Freskon w Salonikach. Pierwsze realizowane od 16 lat, drugie od 11.
- Badania rynkowe dotyczące spożycia (finansowane w 100%) – 4 zadania.
- Badania naukowe i prace rozwojowe mające na celu poprawę jakości owoców, warzyw, ich przetworów (finansowane w 100%) – 12 zadań.
- Szkolenia producentów i przetwórców owoców lub warzyw (finansowane na poziomie 0%) – 1 zadanie.
- Działalność krajowych organizacji branżowych w organizacjach międzynarodowych zajmujących się rynkiem owoców lub warzyw (finansowana w 90%) – 76 zadań, związanych z opłaceniem składki i udziałem w pracach organizacji europejskich i światowych.
Zaangażowanie organizacji branżowych
Poza krajową promocją, Fundusz finansuje także promocję międzynarodową. Organizacje branżowe mają możliwość aplikowania o środki na tego rodzaju działalność, co świadczy o ich aktywności na unijnym rynku. Aktualnie KOWR informuje o realizacji 8 projektów prostych, z czego 7 z nich jest realizowanych przez organizacje sektora ogrodniczego.
Organizacje te wykorzystują fundusze unijne i są coraz bardziej aktywne w zdobywaniu wsparcia z Funduszu Promocji Owoców i Warzyw.
Strategia promocji branży owoców i warzyw na rok 2025
Strategia ta jest co roku poddawana ewaluacji i opracowywana przez Komisję Zarządzającą. Opiera się na wizji skoordynowane i efektywniejszej polityki promocyjnej, wypracowanej w ramach projektu „Połowa Sukcesu”. Ma na celu:
1. Zwiększenie eksportu świeżych i przetworzonych owoców i warzyw, umacnianie pozycji na istniejących rynkach oraz pozyskiwanie nowych, perspektywicznych rynków.
2. Wzrost patriotyzmu konsumenckiego oraz promowanie spożycia owoców i warzyw pochodzących ze strefy umiarkowanej, szczególnie krajowych produktów.
3. Zwiększenie świadomości polskich, unijnych i światowych konsumentów na temat jakości polskich produktów rolno-spożywczych, z uwzględnieniem zrównoważonych praktyk w produkcji.
4. Zwiększenie świadomości polskich producentów o oczekiwaniach konsumentów krajowych i na rynkach eksportowych, a także dostosowanie oferty do tych oczekiwań.
5. Maksymalizację synergii różnych działań promocyjnych poprzez wspólną strategię komunikacji i wizualizacji.
Wśród kluczowych wytycznych Komisja postuluje:
– Wykorzystanie spójnej strategii w obszarach symboli, zachowań oraz komunikacji, w celu promowania zdrowej diety.
– Rozwijanie zaangażowania i współpracy pomiędzy plantatorami, przetwórcami i grupami w sektorze, co sprzyja wymianie doświadczeń.
– Edukację rodziców i dzieci, aby rozwijać świadomość zdrowego odżywiania.
– Budowę wizerunku sektora jako nowoczesnego oraz odpowiedzialnego producenta, który czerpie z bogatej tradycji i nowoczesnych, innowacyjnych rozwiązań.
Strategia obejmuje także ważne projekty komunikacyjne, które ukazują, że za każdym produktem stoi człowiek, miejsce i natura, co ma na celu wzmocnienie identyfikacji i poczucia przynależności do lokalnej społeczności.
Komisja promuje także rzetelność w definiowaniu grup docelowych w projektach. Organizacje, które składają wnioski, powinny wskazać te grupy oraz przedstawić uzasadnienie dla dokonanych wyborów. W procesie tym korzystają z wyników badań konsumpcji dostępnych na stronie WczorajNaTalerzu.pl.
Każdego roku Komisja analizuje dużą liczbę (około 50) wniosków o dofinansowanie, co dodatkowo wpływa na wysoką jakość realizowanych projektów. Wśród kluczowych priorytetów przy ocenie projektów znajdują się:
– Wsparcie działań dofinansowanych z innych źródeł, szczególnie na rynkach zewnętrznych, takie jak udział w targach i wystawach.
– Dofinansowanie działalności krajowych organizacji branżowych na szczeblu europejskim i światowym.
– Projekty dotyczące całorocznej promocji grup produktów oraz produktów świeżych i ich przetworów.
– Inicjatywy obejmujące wspólną komunikację i wizualizację.
Z dniem 31 maja br. zakończy kadencję obecny skład Komisji Zarządzającej; nowy skład wejdzie w życie 1 czerwca. Nowi członkowie mogą zaproponować świeże podejście oraz priorytety, jednak kluczowe pozostaje zaangażowanie w strategię wsparcia różnorodnych podmiotów oraz efektywna ocena projektów.
Źródło: CORE TEAM
