Soki zagęszczone, obok mrożonych owoców, dominują w krajowej produkcji przetworów owocowych. W latach 2019-2021 ich udział w wolumenie produkcji przetworów z owoców wyniósł odpowiednio około 34% i 38%, a w wartości produkcji 35% i 32%. Produkty te stanowią też podstawę polskiego eksportu przetworów owocowych. Więcej na ten temat w poniższym artykule, którego głównymi rozmówczyniami są prof. Bożena Nosecka i Anna Bugała z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
Znaczenie soków zagęszczonych w całej produkcji
Według analiz przeprowadzonych przez prof. Bożenę Nosecką oraz Annę Bugałę w latach 2019-2021 soki zagęszczone stanowiły około 24% wolumenu eksportu przetworów owocowych i 23% wartości eksportu tych produktów. Udział mrożonych owoców wyniósł odpowiednio 31% i 35%.
W eksporcie liczą się mrożonki i soki, gdzie zdecydowanie wyższy udział mają mrożonki. To są podstawy polskiej produkcji, jeśli chodzi o przetwory owocowo-warzywne. W eksporcie nawzajem się przeplatają, a w ostatnich trzech latach średnio wartość soków jest mniejsza niż mrożonek, dodatkowo zostały dodane do tego zestawienia soki nieskoncentrowane, głównie jabłkowe – informowała prof. Bożena Nosecka podczas XXIII Międzynarodowe Sympozjum KUPS.
Tabela 1. Produkcja przetworów owocowych w roku 2020
Istotną kwestią jest, iż łączna produkcja zagęszczonych soków wytwarzanych z owoców jagodowych i wiśni wahała się w ostatnich dziesięciu sezonach w granicach od 31,5 ton (sezon 2011/12 i 2012/13) do 55 tysięcy ton w sezonie 2018/19, w tym soków z wiśni od 4 tys. ton (sezon 2017/2018) do 18 tys. ton w sezonie 2018-2019. Natomiast, soków produkowanych z porzeczek czarnych od 9,5 tys. ton (2012/13) do 17 tysięcy ton w sezonie 2015/16).
Ceny koncentratu soku produkowanego z porzeczek czarnych wyniosły 8,0 euro/kg w sezonie 2011/12 i 1,1 euro/kg w sezonach 2015/16, 2016/17 i 2018/19. Jeśli mowa o aronii to cena tego produktu wynosiła 1,3 euro/kg (sezon 2016/2017) i 3,0 euro/kg w sezonie 2012/13.
Wzrost zbiorów owoców w 2021 r. w porównaniu do roku poprzedniego spowodował zwiększenie podaży surowca do zakładów przetwórczych, w tym produkujących soki zagęszczone. Ze względu ograniczenie eksportu wynikłe z wprowadzenia przez Białoruś (od 1 stycznia 2022 roku) embarga na przywóz większości artykułów rolno-spożywczych z wielu krajów, w tym z krajów UE, oraz agresję Rosji na Ukrainę, podaż owoców do przetwórstwa wzrosła bardziej niż zbiory.
Jak szacowała specjalistka łączna produkcja soków wiśniowych i produkowanych z owoców jagodowych wzrośnie w obecnym sezonie z 35,5 do 40 tys. ton. Należy się również spodziewać, że w tym sezonie do Polski będą sprowadzane maliny z Mołdawii. Okazuje się, że rośnie zainteresowanie nie tylko importem malin, ale i truskawek z tego kraju.
Tabela 2. Wartość eksportu owoców, warzyw i ich przetworów średnio w latach 2019-2021
Przetwórstwo i zwiększona konsumpcja
Warto zaznaczyć, iż udział przetwórstwa w tym sezonie jest bardzo wysoki, prawdopodobnie będzie zbliżony do tego, który miał miejsce w roku 2018/2019. Obserwuje się wzrost spożycia owoców, ale jest to spowodowane zwiększoną konsumpcją owoców południowych. Okazuje się, że cena nie jest tutaj tak ważna jak jakość i smak produktów.
Jak twierdzi prof. Bożena Nosecka, w Polsce powoli zbliżamy się do modelu konsumpcji, który ma miejsce w krajach europejskich i w Stanach Zjednoczonych, gdzie dominują owoce cytrusowe i banany.
Problemem dla producentów jest to, jak zwiększyć spożycie krajowych świeżych i przetworzonych owoców i warzyw wśród konsumentów. Jest to istotne z punktu widzenia krajowych plantatorów, ale i zakładów przetwórczych.
Tabela 3. Produkcja wybranych owoców w Polsce (w tys. ton)
