Owoce i warzywa awansowały na najważniejsze, pierwsze miejsce w Piramidzie Żywieniowej. Według Instytutu Żywności i Żywienia warzywa i owoce powinny stanowić co najmniej połowę tego, co jemy. To dlatego są ulubioną kategorią dietetyków. Niskie krajowe spożycie owoców i warzyw to jedna z podstawowych naszych wad żywieniowych.
Rośnie świadomość prawidłowej diety i rozwija się moda na styl życia oparty na diecie z uwzględnieniem owoców i warzyw. Dla połowy Polaków spożywanie warzyw i owoców w największym stopniu przyczynia się do poprawy zdrowia [48%, CBOS]. Jak wynika z badań, opinie te nie przekładają się na praktyczne umiejętności, a nawet na deklaracje zachowań prozdrowotnych. Badania wskazują, że tylko 12% Polaków sięga po warzywa kilka razy dziennie, a 14% po owoce. To wszystko w Polsce, która jest jednym z największych producentów owoców i warzyw w UE.
– Dla dietetyków owoce i warzywa stanowią ulubioną grupę produktów. Są źródłem antyoksydantów, mikro, makro składników, są to produkty zazwyczaj niskokaloryczne, o wysokiej zawartości składników odżywczych. Są przydatne nie tylko w dietach redukcyjnych, ale także w każdym zdrowym, dobrze zbilansowanym żywieniu – mówi Klaudia Brzywcy, dietetyk kliniczny w Centrum Medycznym Św. Łukasza w Gdańsku.
– Warzywa i owoce leżą u podstaw Piramidy Zdrowego Żywienia z uwagi na to, iż charakteryzują się bardzo wysoką wartością odżywczą. Bardzo duża ilość witamin, składników mineralnych i polifenoli, które korzystnie wpływają na nasze zdrowie – mówi Łukasz Sieńczewski, dietetyk, specjalista ds. żywienia, Centrum Medyczne VitaImmun w Poznaniu.
– Dieta bogata w owoce i warzywa pomaga ograniczyć ilość przyjmowanych kalorii, umożliwiając tym samym kontrolę wagi ciała, tak istotną u osób zagrożonych schorzeniami serca i tętnic. Warzyw możemy jeść bardzo dużo, w bardzo prosty sposób wzbogacać naszą dietę – dodaje Łukasz Sieńczewski.
Dlaczego owoce i warzywa stanowią podstawę Piramidy Żywienia?
– Owoce i warzywa to produkty, które możemy spotkać w każdym sklepie. Zwłaszcza latem są łatwo dostępne i stanowią najszybszy sposób na zaspokojenie głodu. Dla większości z nas to tylko dodatek lub deser, ale to błąd. Jeżeli chodzi o aspekt dietetyczny, jest to pełna suplementacja witamin i minerałów. Powinniśmy jeść warzywa i owoce nie dwa, trzy razy w tygodniu, tylko codziennie. Zachęcamy, jako dietetycy, do spożywania tych produktów codziennie – mówi Monika Wójcicka, dietetyk i trener personalny, Mobilny Fitness w Lubinie.
Powinniśmy bazować na polskich owocach. To wspiera rynek, ale równie ważne są argumenty zdrowotne. Żyjemy w takiej szerokości geograficznej w jakiej żyjemy i to dla naszego organizmu jest najlepsze. Jagodowe są naszym skarbem. Niesamowitym zastrzykiem nie tylko energii, bardzo dobrze wpływają również na wygląd. Ten związek jest frapujący. Polki powinny sięgać częściej po owoce jagodowe – dodaje Monika Wójcicka
„Jedzmy borówki, bo to mały – wielki cud natury, który ma najwięcej antyoksydantów ze wszystkich owoców i warzyw. Korzystajmy, lato to najlepszy czas na budowanie naszej siły i odporności” – to najczęściej powtarzane słowa od oficjalnej inauguracji borówkowego sezonu 2018.
Owoce jagodowe są bogate w antyoksydanty. Dzięki dużej ich dawce równoważymy wolne rodniki, które powstają w naszym organizmie. Dzięki temu przedłużamy sobie życie, poprawiamy jakość codziennego funkcjonowania, dobrze się czujemy i nasza skóra wygląda świetnie.
Wartości całkowitego potencjału antyoksydacyjnego owoców i warzyw kształtują się w szerokim zakresie i zależą od gatunku. Efektem spożywania antyoksydantów roślinnych jest obniżanie ryzyka chorób układu krążenia. Dieta bogata w kwasy polifenolowe znacznie zmniejszyła śmiertelność wywołaną chorobą wieńcową i zawałem mięśnia sercowego.
– Człowiek jest zbieraczem i natura tak dostosowała nasz sposób żywienia, żebyśmy mieli łatwo dostępne to, co możemy zebrać. Warzywa i owoce są dużo mniej mobilne niż zwierzęta, powinniśmy jeść je częściej – mówi dr n. med. Igor Łoniewski, z Zakładu Biochemii i Żywienia Człowieka, Pomorskiej Akademii Medycznej.
– Zachęcam, żeby w trakcie sezonu kupić sobie większą ilość i zamrozić na te już bardziej zimne i ciemne miesiące. Owoce bardzo dobrze znoszą mrożenie. W łatwy sposób możemy sobie solidną dawkę antyoksydantów zaserwować w środku zimy – mówi Klaudia Brzywcy.
Latem dba się o odporność poprzez spożywanie świeżych warzyw i owoców, a w zimie poprzez spożywanie kiszonych warzyw i owoców. Kiszonych, nie kwaszonych, tzn. takich, które wytwarzają bakterie i te dobroczynne bakterie wytwarzają kwas mlekowy, który zakwasza dany produkt i uniemożliwia rozwój bakterii niekorzystnych. Musimy robić przetwory. My czy też kupować przetwory zrobione w sposób zgodny z zasadami sztuki. Tutaj wiele nie musimy wymyślać, powinniśmy robić to, co robiły nasze babcie i prababcie. To jest cała recepta – dodaje dr Igor Łoniewski.
Warzywa i owoce to podstawa, połowa tego co powinniśmy spożywać
Dobre samopoczucie zaczyna się od jedzenia. Jako społeczeństwo nie rozumiemy tego. Warzywa i owoce uważamy wprawdzie za zdrowe, ale nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo. To taka pułapka truizmu – zdrowe, ale postrzegane jak „dobry uczynek”, a nie jako warunek konieczny sprawnego funkcjonowania, dobrego zdrowia. Jedząc zdrowo, w spektrum długofalowym, jesteśmy w stanie ograniczyć występowanie chorób cywilizacyjnych, a wcześniej poprawić swój stan odżywiania i swoje samopoczucie.
Lato to czas, kiedy mamy dostęp do największej ilości świeżych produktów, nie zmarnujmy tego czasu, jedzmy jak najwięcej i budujmy swoją odporność, łapmy dobre nawyki. Zimą nie będzie łatwej!
Pełna nazwa najnowszej Piramidy Żywieniowej to „Piramida zdrowego żywienia i aktywności fizycznej”.
Pułapka truizmu – spostrzeżenie, które powinno mobilizować wszystkich świadomych konsekwencji złej diety, w tym kosztów. Borówka jest zdrowa, owoce jagodowe są zdrowe, warzywa i owoce są zdrowe – wszyscy o tym wiemy, przez to samo stwierdzenie jest truizmem, czyli prawdą tak znaną, że nie warto jej wygłaszać. Wiedzą, która nie generuje tak potrzebnych emocji. Rzeczywistość jest taka, że chociaż wiemy, to nie jemy! Konsumpcja owoców w naszym kraju spada. Mimo tego, że świadomość roli diety w profilaktyce chorób cywilizacyjnych jest coraz wyższa, to wciąż zbyt mało przekłada się ona na zdrowe wybory dietetyczne Polaków.
Wolne rodniki tlenowe powstają w organizmie człowieka jako szkodliwe produkty uboczne oddychania komórkowego. Wolnym rodnikom tlenowym przypisuje się również udział w przyspieszaniu procesów starzenia oraz obniżaniu sprawności układu immunologicznego, czego skutkiem jest rozwój szeregu schorzeń. Więcej na ten temat w specjalnym materiale – „Kęs za kęs, cios za cios„.
Więcej o pojęciu całkowitego potencjału antyoksydacyjnego oraz sposobu jego wyznaczania w pracy dr Remigiusza Olędzkiego, „Potencjał antyoksydacyjny owoców i warzyw oraz jego wpływ na zdrowie człowieka. Antioxidant Potential of Fruit and Vegetables and its Impact on Human Health”, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, 2012, nr 1 (4), s. 44-54, rys., bibliogr. 30 poz. [streszczenie] oraz w ostatnim przedsezonowym numerze Food Forum, maj 2018.
Źródło: Fundacja Promocji Polskiej Borówki
Opracowanie sfinansowano ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw w ramach realizacji przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw kampanii „Lato z borówkami”.
