Decydując się na zakup materiału szkółkarskiego warto poznać i dowiedzieć się jak jest on produkowany. Ma to szczególne znaczenie w przypadku intensywnych upraw truskawek czy malin realizowanych pod osłonami, gdzie to właśnie rodzaj sadzonek i ich jakość decyduje o tym jaki uda się uzyskać plon w i w jakim czasie po posadzeniu. Przekonali się o tym producenci owoców jagodowych z Polski, którzy pod przewodnictwem Mariusza Padewskiego z firmy doradczej DLV GreenQ w pierwszych dniach października odwiedzili kilka holenderskich szkółek.
Wielu holenderskich szkółkarzy wyspecjalizowało się w produkcji wysokiej jakości sadzonek malin i truskawek, produkując je na zamówienie plantatorów w całej Europie, począwszy od ciepłych krajów południa Europy po kraje północne i wschodnie. Okazuje się, że zdecydowana większość materiału szkółkarskiego produkowana jest na zamówienie konkretnych odbiorców, a w przypadku niektórych asortymentów jak np. sadzonki long cane malin, zamówienia na finalny materiał szkółkarski trzeba złożyć z nawet 18 -20 miesięcznym wyprzedzeniem. Zwłaszcza w przypadku truskawek przy zamówieniach ważna jest nie tylko odmiana ale typ sadzonek, który musi być odpowiednio dobrany do terminu i sposoby uprawy na miejscu produkcji.
W przypadku szkółki v/d Avoird Trayplant B.V. sadzonki truskawek produkuje się tylko w pojemnikach jako sadzonki typu tray plants. Szkółka ta specjalizuje się w sadzonkach odmian powtarzających owocowanie, współpracuje przy tym z takimi hodowcami jak Flevoplant, Edward Vinson czy CIV z Włoch. Większość odmian jest przy tym również testowana w szkółce, co realizowane jest w tunelu, gdzie porównuje się wzrost roślin jak też ich plonowanie. Bardzo ciekawe okazują się doświadczenia związane z różną gęstością sadzenia tych samych odmian, jak też wykorzystaniem różnych typów sadzonek. Okazuje się też, że odmian powtarzających owocowanie nie powinno się sadzić zbyt wcześnie – okazało się, że w tym roku gdy wysadzono sadzonki już pod koniec marca, czyli 4 tygodnie wcześniej niż w ubiegłym roku plonowanie roślin zmniejszyło się o 20%. Związane to może być z dużą wrażliwością tej grupy odmian na chłody w początkowym okresie uprawy. Potwierdza się też twierdzenie, że mniej oznacza więcej, czyli sadząc roślin w mniejszym zagęszczeniu można uzyskać wyższy plon owoców. Np. dla odmiany Favori, najlepsze okazuje się zagęszczenie na poziomie 4 szt./mb. Podczas gdy większość pozostałych odmian najlepiej plonowała przy zagęszczeniu 6 szt./mb. W szkółce tej sadzonki truskawek produkuje się tylko w doniczkach – materiał taki przeznaczony jest przede wszystkim do upraw pod osłonami, gdzie po posadzeniu pozwala w krótkim czasie rozpocząć zbiory owoców.
W kolejnej szkółce którą odwiedziliśmy Het – Broek z siedzibą w miejscowości Erp, produkuje się różnego typu sadzonki truskawek (18 mln rocznie) oraz około 2,5 mln sadzonek long cane malin. W przypadku truskawek są to zarówno sadzonki korzeniowe produkowane w gruncie, jak też doniczkowe typu tray plants. Nasz przewodnik Patrick Coolen, zwracał uwagę, że nawet w przypadku sadzonek gruntowych musi to być materiał najlepszej jakości czyli sadzonki w klasie A++ (średnica korony powyżej 22 mm). W tym przypadku w matecznikach dość wcześnie wycina się rośliny mateczne, oraz odcina rozłogi między sadzonkami uzyskując mniejszą liczbę sadzonek (około 25 szt. z 1 m2) ale lepszą ich jakość. Jeszcze bardziej intensywna jest produkcja ukierunkowana na uzyskanie sadzonek typu waiting bed, gdzie w szkółce wysadza się pojedyncze rośliny, uzyskując w efekcie około 15 sadzonek z m2. Takie sadzonki mają mocno rozbudowane korony, silny system korzeniowy i pozwalają po posadzeniu uzyskać 7-9 kwiatostanów z rośliny. Zróżnicowany jest też materiał produkowany w pojemnikach, oprócz typowych sadzonek typu medium tray plants, są to również sadzonki zagonowe w typie heavy waiting bad oraz mniejsze sadoznki w typie mini tray plants. Wybór odpowiedniego typu sadzonki – jak podkreślał M. Padewski – powinien być ściśle dopasowany do systemu uprawy. Najlepszej jakości sadzonki warto sadzić wczesną wiosną, bo wtedy przy dużej ilości światła można z nich uzyskać wysoki plon owoców, podczas gdy sadzeniu latem odmian tradycyjnie owocujących jak Elsanta czy Sonata na zbiór jesienny wystarczające są sadzonki typu tray plants czy nawet mini tray plants.
Kolejna szkółka Genson BV również produkuje coraz więcej sadzonek doniczkowanych typu tray plants – w sumie koło 15 mln sztuk rocznie (łącznie z sadzonkami z gołym korzeniem). Posiada w ofercie odmiany tradycyjnie owocujące jak Elsnata czy Sonata, jak też nowe jak Magnum, Giorgatte i Marigatte. Te dwie ostatnie popularne są głównie we Francji i produkowane na potrzeby tamtejszych producentów. Proces produkcji sadzonek typu tray plants rozpoczyna się na początku lipca, kiedy to w pojemnikach ukorzeniane są sadzonki pobierane z rozłogów (większość mateczników prowadzona jest w szklarniach lub tunelach na wysokich rynnach). Dalszy proces polega na zapewnieniu jak najlepszych warunków do wzrostu roślin na kontenerowni. Dużą uwagę zwraca się na profilaktykę – często wykonywane są zabiegi fungicydowe, gdyż przy takiej produkcji nie można sobie pozwolić na pojawienie się chorób w szkółce -trzeba im zapobiegać. Zazwyczaj dopiero po 15 listopada sadzonki są sortowane, pakowane i umieszczane w chłodni, gdzie w temperaturze -1,5oC, czekają na odbiór przez klientów.
Wizyta w holenderskich szkółkach pozwoliła się zapoznać ze standardami w produkcji sadzonek, które jak się okazuje w zachodniej Europie są już inne niż w Polsce. Sadzonki z gołym korzeniem jeśli są produkowane to jest materiał najlepszej jakości, powalający szybko po posadzeniu uzyskać owoce. Coraz więcej produkuje się sadzonek doniczkowanych przydatnych do upraw sterowanych pod osłonami. Mariusz Padewskie zachęcał też do odwiedzania szkółek w których planuje się kupić sadzonki, by potwierdzić ich jakość a przede wszystkim zdrowotność co decyduje o późniejszym powodzeniu prowadzenia uprawy.
