Warunki pogodowe jakie panują podczas tegorocznej jesieni, nie są sprzyjające do prawidłowego inicjowania pąków kwiatowych u truskawek. Przyczyną tego były przede wszystkim wysokie temperatury we wrześniu i chłody w październiku.
Inicjacja pąków kwiatowych
Tradycyjne odmiany truskawek to rośliny dnia krótkiego, u których czynnikami determinującymi tworzenie pąków kwiatowych są temperatura w korelacji z długością dnia. Proces ten rozpoczyna się wtedy gdy dzień jest krótszy jak 13 godzin (w Polsce przypada to koło 10 września), a średnia temperatura dobowa niższa niż 15°C. Są to ogólne informacje, a między poszczególnymi odmianami mogą występować pewne różnice w tych wartościach. Wiele osób zastanawia się być może do tej pory, dlaczego w sezonie 2016 plony truskawek były niskie a sezon wyjątkowo krótki. Odpowiedź znajdziemy gdy przyjrzymy się warunkom pogodowym jakie panowały jesienią 2015 roku. Przykładem niech będą dane meteorologiczne z jednej stacji pogodowych należących do firmy Boryny zlokalizowanej w gminie Czerwińsk. Otóż wrzesień 2015 był wyjątkowo ciepły bowiem średnia temperatura wynosiła 15°C, a przy tym niezbyt obfitujący w opady – w miesiącu tym spadło zaledwie 56 mm deszczu. We wrześniu było tylko 15 dni ze średnią temperaturą dobową niższą jak 15°C. W październiku nastąpił znaczący spadek temperatury a średnia temperatura dla tego miesiąca wynosiła 7°C, przy czym na początku miesiąca było już kilka dnia ze znacznymi przymrozkami, kiedy to temperatura spadał do -6°C. Nadal w październiku utrzymywała się susza, a miesięczny opad wyniósł zaledwie 54 mm.
Pogoda nie sprzyja
Gdy porównamy sytuację z ubiegłego roku z tegoroczną, okazuje się, że historia się powtarza. Wrzesień ubogi w opady (zaledwie 10 mm), a średnia temperatura dobowa na ten miesiąc to 16°C (podobnie jak w 2015 roku) i tylko 11 dni z temperaturą poniżej 15°C. Październik nadrabia z opadami (140 mm) a temperatury znacząco się obniża (średnia dla miesiąca to 7°C). Porównajmy to z regionem warecko grójeckim bazując na danych ze stacji meteorologicznych firmy Agrosimex. Sytuacja jest bardzo podobna: wrzesień z opadami na poziomi 7 mm, średnia temperatura to 15°C, w tym 12 dni ze średnią temperaturą dobową niższą jak 15°C. W październiku ochłodzenie (średnia temperatura dobowa dla miesiąca to 7°C) i znaczący wzrost opadów (100 mm na miesiąc).
Porównując zatem warunki pogodowe między wrześniem i październikiem 2015 i 2016 okazuje się, że sytuacja pod względem przebiegu temperatur jest bardzo podobna. Na korzyść tegorocznego sezonu przemawia jedynie większa ilość opadów w październiku co na pewno wpłynęło na poprawę kondycji wielu plantacji truskawek (we wrześniu widoczne były przypadki wysychania niektórych plantacji). Jeśli chodzi jednak o warunki do inicjacji kwiatów u truskawek, to w 2016 były one bardzo zbliżone od sytuacji z roku poprzedniego. Oznaczać to może niski potencjał plonotwórczy wielu plantacji związany z mniejszą ilością założonych kwiatostanów. Sytuację tę mnożna dość precyzyjnie ocenić dokonując mapowania koron truskawek. Zabieg taki jest praktykowany w szkółkach, zwłaszcza tych produkujących sadzonki frigo lub doniczkowane. Pozwala bowiem ocenić czy sadzonki założyły odpowiednią liczbę kwiatostanów i jaka będzie ich wartość. Wykonane w laboratorium obserwacje mikroskopowe koron pozwalają ocenić ile jest zawiązanych kwiatostanów i w jakim stopniu są one już rozwinięte. Podobne obserwacje można spróbować dokonać na swoich plantacji obserwując przekrój korony. Używając dobrej lupy, pod koniec października na przekroju koron widać już tworzące się kwiatostany. W przypadku niektórych odmian mogą one być już mocno zaawansowane we wzroście co też nie korzystne, bowiem wysoko wzniesione kwiatostany mogą być bardziej wrażliwe na przemarzanie.
Co można zrobić jesienią by poprawić warunki do inicjacji kwiatostanów? Otóż tak jak czynnikami koniecznymi do inicjacji kwiatów są temperatura i długość dnia, tak też temperatura – ale niska – hamuje ten proces. Dzieje się tak wówczas gdy temperatura dobowa jest niższa jak 5-8°C (w zależności od odmiany). W tej sytuacji można zatem przedłużyć okres inicjacji kwiatów poprzez przykrywanie jesienią plantacji agrowłóknina. Utrzymanie pod osłoną wyższej o 2-3°C temperatury pozwoli roślinom dokończyć proces inicjacji kwiatostanów a to będzie warunkiem dobrego ich plonowaniu w kolejnym roku. Czynność taką w tym sezonie należałoby by wykonać już na początku października gdyż od 5 października zdecydowana większość dni była ze średnią temperaturą dobową niższą jak 8°C, co nie stwarzało dobrych warunków do dalszego inicjowania kwiatów. Dowodem na to mogą być przekroje koron kilku odmian truskawek, gdzie widoczne są zaczątki kwiatostanów i nie jest ich wiele – 2-4.
Wszystko wskazuje zatem na to, że sezon 2017 nie będzie obfitował w truskawki. Tym bardziej, że wszystko jeszcze przed nami – przebieg zimy i wiosny, ryzyko mrozów i wiosennych przymrozków. Warto zatem już teraz pomyśleć o dobrym zabezpieczeniu plantacji na zimę, tak ochronić i tak już ubogi potencjał plonotwórczy truskawkowych plantacji.
