Borówka wysoka – nowe plantacje wymagają rozwagi, cz. I

Borówka wysoka w ostatnich latach stała się atrakcyjną rośliną wśród sadowników. Często w miejsce karczowanych sadów, bardzo szybko sadzone są nowe plantacje borówki. O czym trzeba pamiętać sadząc borówkę i jakie aspekty wsiąść po uwagę, przy realizacji tego rodzaju inwestycji?

Dobrze przygotowane stanowisko

Założenie nowej plantacji borówki wymaga znaczonych nakładów inwestycyjnych. Wynika to ze specyficznych wymagań tego gatunku. Borówka jest rośliną kwasolubną, wymagającą odczynu gleby lub podłoża (w H₂O) 4,0-5,0 pH (w KCl powinno wynosić 3,7-4,7) oraz specyficznego układu ilościowego makro- i mikroskładników w środowisku korzeniowym. Uzyskanie kwaśnego odczynu wymaga specjalistycznych zabiegów agrotechnicznych i nawozowych. Można uzyskać żądane pH gleby (w H₂O) 4,0-5,0 w krótkim czasie, wypełniając bruzdy lub dołki w miejscu sadzenia krzewów kwaśnym podłożem – najczęściej mieszaniną torfu wysokiego z trocinami i korą drzew iglastych. Dłuższego okresu wymaga natomiast stosowanie siarki elementarnej – najczęściej w nawozie Wigor S – lub nawozów zakwaszających glebę, takich jak siarczan amonu, siarczan potasu lub saletra amonowa.

Siarka elementarna w glebie, pod wpływem działalności bakterii siarkowych, przechodzi w kwas siarkowy, który podobnie jak wszystkie kwasy obniża pH gleby. Dopuszczalna jednorazowa dawka siarki na 1 m² powierzchni uprawnej wynosi 6,0 g – przy stosowaniu nawożenia posypowego (60 kg siarki na 1 ha). Większe dawki siarki mogą sprzyjać nadmiernemu nagromadzeniu się  siarczanów w glebie i wpływać toksycznie na wzrost zarówno młodych roślin jak i dojrzałych krzewów borówki. Przy znacznym przekroczeniu dawki 6,0 g/m² (60 kg/ha) następuje toksyczne nagromadzenie w glebie siarki w formie siarczanowej, uniemożliwiające sadzenie lub uprawę borówki przez wiele lat.

Zdecydowanie lepsze pod uprawę borówki są gleby lekkie i piaszczyste, mało przydatne są natomiast gleby zlewne, gliniaste oraz stanowiska gdzie zalegać może woda. Gleby lekkie mają korzystne właściwości tlenowe i sprzyjają dobremu rozwojowi systemu korzeniowego borówki. Konieczne jest zainstalowanie na plantacjach borówki wysokiej połączonego systemu nawadniania i nawożenia, czyli fertygacji, najlepiej z dwiema liniami kroplującymi przypadającymi na każdy rząd roślin. To są podstawowe zasady o których należy pamiętać zakładając plantację borówki. Będą one szczegółowo omawiane podczas szkolenia jakie 4 marca 2020 poprzedzi VIII Międzynarodową Konferencję Borówkową (szczegóły na www.konferencjaborowkowa.pl).

Sposób sadzenia i zakładania plantacji

Rozważnych decyzji wymaga też  sam sposób sadzenia i dalszego prowadzenia plantacji. Zazwyczaj teren pod plantację przygotowuje się wyznaczając rzędy w których będą sadzone rośliny, a następnie w miejscach tych wyoruje bruzdy i zasypuje wcześniej przygotowaną mieszanką torfu i trocin (fot. 1). W ten sposób można stworzyć korzystane warunki dla wzrostu młodych roślin. Tu jednak warto zwrócić uwagę na pochodzenie materii organicznej – mogą być trociny lub kora z drzew iglastych, najlepiej dobrze przekompostowane. Alternatywną metoda dostarczenia materii organicznej i poprawienia struktury gleby może być w prowadzenie do gleby kwasów humusowych. Tu warto zwrócić na produkt polskiego producent Carbohumic, wytwarzany z węgla brunatnego. Zawiera stężone kwasy humusowe, fulwowe oraz huminy, sprzyjające tworzeniu się próchnicy w glebie, stanowiącej podstawowe źródło odżywcze dla roślin. Tym samym przyczynia się do poprawy właściwości sorpcyjnych gleby i jej struktury.

Rośliny można sadzić w tak przygotowane rzędy, lub uformować zagony i przykryć je folią lub agrotkaniną (fot. 2). Wybór odpowiedniego materiału będzie miał tu duże znaczenie. Folia wystarczy na maksymalnie 3-4 lata, później trzeba się liczyć z koniecznością jej usunięcia i np. wyściółkowania rzędów korą lub trocinami. Agrotkaniana będzie znaczniej bardziej trwała i można będzie korzystać z jej zalet przez 10 lat i dłużej. Dzięki ściółce z agrotkaniny możliwe jest ograniczenie wyrastania chwastów, gleba szybciej się nagrzewa (ma to swoje dodatnie ale też ujemne strony), ogranicza się straty wody na skutek odparowania z powierzchni gruntu. Rozkładając agrotkaninę, najlepiej pod nią umieścić linie kroplujące, zabezpieczając je przed słońcem i innymi czynnikami. Wadą zastosowania takiej ściółki mogą być problemy ze szkodnikami glebowymi, które pod przykryciem mogą rozwijać się w niekontrolowany sposób. Konieczna wiec będzie uwaga plantatora w tym aspekcie.

Odmiany i sadzonki

Wybór odpowiednich odmian oraz miejsca zakupu sadzonek będzie bardzo ważny dla plantatora. Trzeba przede wszystkim odpowiedzieć sobie na pytanie – Gdzie będę sprzedawał owoce? Na rynku krajowym, czy na eksport? Samodzielnie (na giełdach, targowiskach) czy poprzez firmy handlowe lub grupy producencki?

Jeśli produkcja ma być ukierunkowana na sprzedaż krajową powinno się wybierać odmiany, które przede wszystkim zapewnią duże i smaczne jagody, a te można będzie zbierać w odpowiednio długim okresie czasu (np. ‘Duke’, ‘Bluecrop’, ‘Bluegold’, ‘Toro’, ‘Chandler’, ‘Lateblue’). Jeśli sprzedaż będzie zaś ukierunkowana na rynki zagraniczne, liczyć się będzie wygląd owoców, utrzymanie nalotu, ich wielkości co najważniejsze jędrność, i trwałość pozbiorcza (shelf life). Warto też zdawać sobie sprawę, że zagraniczni odbiorcy coraz częściej mają własne, preferowane listy odmian. Tu nadal popularne są takie odmiany jak ‘Duke’, ‘Bluecrop’ (tu jednak niektórzy odbiorcy zaczynają się wycofywać z tej odmiany), ‘Draper’, ‘Liberty’, ‘Aurora’, oraz nowe odmiany jak ‘Megas Blue’, ‘Titanium’, ‘Valor’, ‘Cargo’, ‘Calypso’, ‘Last Call’.

Bardzo ważny będzie źródło pochodzenia sadzonek. Obecnie szkółek na rynku, które oferują sadzonki borówki jest bardzo wiele, ale też bardzo różna jest ich jakość. Przede wszystkim dokonując wyboru szkółki warto ją odwiedzić, sprawdzić jak produkowane są sadzonki, czy poszczególne partie (odmiany) są właściwie oznaczone i czy generalnie w szkółce panuje porządek. Niestety często są przypadki zamieszań odmianowych na plantacjach, oraz pojawiają się przypadki porażenia roślin przez choroby. Konsekwencje tego mogą być katastrofalne, ponieważ takie rośliny mogą zamierać, a na stanowisko można wprowadzić sobie trudne do zwalczenia choroby. Sam wygląd sadzonek będzie też świadczył o ich jakości. Powinny być to rośliny dobrze rozkrzewione, najlepiej gdy mają kilka pojedynczych pędów i przede wszystkim dobrze rozwinięty system korzeniowy. Takie rośliny zapewnią szybki start roślin po posadzeniu i zapewnią w krótki czasie plony handlowe, a wiec zapewnią szybki zwrot inwestycji.

W kolejnej części przybliżę wyzwania rynkowe, które trzeba obecnie uwzględnić zakładając i planując nowe plantacje borówek.