Maliny należą do jednych z najważniejszych owoców jagodowych uprawianych w Polsce. Jak czytamy w raporcie, który przygotował Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, nasz kraj niezmiennie jest największym producentem malin w Unii Europejskiej oraz jednym z najważniejszych na świecie. To właśnie z polskich plantacji pochodzi blisko połowa unijnej podaży malin, które trafiają zarówno na rynek deserowy, jak i do przetwórstwa. Jednak w statystykach widać, że profil produkcji malinowej w Polsce stopniowo się zmienia, a plantatorzy muszą mierzyć się z coraz silniejszą konkurencją.
Znaczenie malin w produkcji jagodowej
W strukturze produkcji owoców jagodowych w Polsce maliny zajmują trzecie miejsce – po truskawkach i porzeczkach – z 16% udziałem w zbiorach w 2024 r. Popularność uprawy wynika zarówno z wysokich walorów smakowych i z wartości odżywczych tych owoców, jak i – a może przede wszystkim – popytu ze strony przemysłu przetwórczego.
W raporcie KOWR podkreślono, że Polska jest liderem na rynku malin w UE z udziałem wynoszącym 44% produkcji. Kolejne miejsca zajmują Portugalia (20% produkcji) i Hiszpania (17%). W skali ogólnoświatowej Polska zajmuje 3. miejsce po Rosji, Meksyku i Serbii.
Powierzchnia i plonowanie
Produkcja malin w Polsce charakteryzuje się dużą zmiennością – przede wszystkim ze względu na warunki pogodowe. Powierzchnia uprawy w latach 2016–2019 wynosiła ok. 29–30 tys. ha, jednak w 2020 r. spadła do 17,7 tys. ha. W kolejnych latach ustabilizowała się na poziomie 19–22 tys. ha, lecz dane wskazują na występowanie dalszej tendencji spadkowej.
Średnie plony w analizowanym okresie wahały się od zaledwie 2,6 t/ha (2019 r.) do 6,9 t/ha (2020 r.). Zbiory osiągnęły rekordowy poziom 129 tys. ton w 2016 r., podczas gdy w 2024 r., w wyniku niekorzystnej pogody, spadły do 77 tys. ton.
Największe znaczenie w produkcji malin ma województwo lubelskie, które odpowiada za 71–83% krajowych zbiorów. Mniejszy udział przypada na Mazowsze, Pomorze Zachodnie i Podkarpacie.
Powierzchnia uprawy, plony i zbiory malin w Polsce
| Wyszczególnienie | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
| Powierzchnia uprawy (tys. ha) | 29,3 | 29,3 | 29,6 | 29,5 | 17,7 | 19,8 | 21,7 | 21,4 | 19,3 |
| Plony (t/ha) | 4,4 | 3,6 | 3,9 | 2,6 | 6,9 | 5,3 | 4,8 | 4,5 | 4,0 |
| Zbiory (tys. ton) | 129 | 105 | 116 | 76 | 122 | 104 | 105 | 96 | 77 |
Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych GUS.
Kierunki wykorzystania i eksport
Polska produkcja malin wciąż ukierunkowana jest głównie na przemysł przetwórczy, szczególnie na mrożonki. To determinuje strukturę eksportu. Eksport malin świeżych w latach 2016–2024 wynosił od 7,3 do 18,9 tys. ton, co stanowiło 7–15% zbiorów. Głównym odbiorcą owoców deserowych są Niemcy (33–58% wolumenu), a także Niderlandy, Włochy i Czechy.
Struktura geograficzna eksportu malin świeżych z Polski w 2024 r.
Eksport malin mrożonych utrzymuje się na poziomie 40–60 tys. ton rocznie. Najwięcej owoców trafia do Niemiec (33–40% eksportu), ale istotnymi rynkami są też Francja, Niderlandy, Wielka Brytania i Belgia.
Struktura geograficzna eksportu malin mrożonych z Polski w 2024 r.
Sezonowość występuje przede wszystkim w eksporcie owoców świeżych – ponad 75% wywozu przypada na okres lipiec–październik. W przypadku mrożonek eksport jest równomierny przez cały rok.
Produkcja malin w Polsce oraz eksport malin świeżych i mrożonych (w tys. ton)
| Wyszczególnienie | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
| Zbiory malin | 129,1 | 104,5 | 115,6 | 75,7 | 123,2 | 103,9 | 104,9 | 96,1 | 76,9 |
| Eksport malin świeżych | 18,9 | 10,8 | 11,4 | 7,7 | 8,5 | 8,8 | 11,4 | 8,4 | 7,3 |
| Udział eksportu malin świeżych w zbiorach | 15% | 10% | 10% | 10% | 7% | 8% | 11% | 9% | 9% |
| Eksport malin mrożonych | 53,4 | 53,5 | 48,8 | 46,9 | 49,1 | 60,1 | 45,2 | 43,6 | 39,7 |
| Udział eksportu malin mrożonych w zbiorach | 41% | 51% | 42% | 62% | 40% | 58% | 43% | 45% | 52% |
Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych GUS i Ministerstwa Finansów.
Import malin do Polski
Mimo wysokiej krajowej produkcji Polska importuje zarówno maliny świeże, jak i mrożone. Świeże maliny sprowadzane są głównie z Niderlandów, Mołdawii, Maroka, Hiszpanii i Niemiec. W 2024 r. import wyniósł 5,8 tys. ton, z czego 59% pochodziło z krajów UE. W latach 2019-2024 wolumen salda handlu zagranicznego malinami świeżymi wynosił od 1,5 do 6,5 tys. ton. Najniższe saldo handlu odnotowano w roku ubiegłym – 1,5 tys. t, czyli o 61% niższe niż w roku 2023. Warto również zwrócić uwagę, że to najsłabszy wynik od 2016 roku.
Mrożone maliny trafiają do Polski przede wszystkim z Ukrainy (20,4 tys. t – 63% całego importu w 2024 r.), a także z Serbii, Niemiec i Maroka. Import tych owoców w ubiegłym roku wyniósł 32 tys. ton, z czego 83% pochodziło z państw spoza UE. Wolumen salda handlu zagranicznego malinami mrożonymi w latach 2019-2024 pozostawał dodatni, jednak zauważalna jest tendencja spadkowa – z 33,6 tys. t w roku 2021 do 7,5 tys. ton w ubiegłym roku.To pokazuje, że na rynku pojawiają się coraz mocniejsi gracze, którzy także chcą budować swoją pozycję – przede wszystkim jest to sąsiednia Ukraina. Dane wstępne za I półrocze 2025 roku rodzą obawy, że tegoroczne saldo handlu zagranicznego malinami mrożonymi może być jeszcze słabsze.
Co dalej?
Produkcja malin deserowych w Polsce wymaga dużych nakładów inwestycyjnych – m.in. w systemy nawodnienia i tunele foliowe – co jest warunkiem uzyskania wysokich plonów. Jednocześnie sektor stoi przed wyzwaniami związanymi z rosnącymi kosztami pracy i produkcji, koniecznością dostosowania oferty do wymagań rynku świeżych owoców, konkurencją ze strony taniego importu (zwłaszcza mrożonek z Ukrainy i Serbii) oraz zmiennymi warunkami klimatycznymi wpływającymi na wielkość i jakość zbiorów.
Czynniki, które ważą na stopniowej utracie konkurencyjności na rynku owoców do przetwórstwa skłaniają wielu plantatorów do przechodzenia do produkcji owoców deserowych. Tu wciąż posiadamy szereg przewag nad plantatorami z Zachodu. Odpowiednie inwestycje w nowoczesne technologie uprawowe, rozwój odmian dostosowanych do zmieniających się warunków klimatycznych oraz dalsze umacnianie pozycji na rynkach eksportowych mogą zapewnić dalszy rozwój branży.
