Rdza maliny powodowana jest przez grzyba Phragmidium rubi– ideai. Od około 6-7 sezonów poraża on silnie liście malin „jesiennych”, zwłaszcza ‘Polki’, która okazała się bardzo wrażliwa. Natomiast w ostatnich dwóch sezonach coraz częściej można spotkać objawy na pozostałych odmianach malin zarówno „jesiennych” jak i „letnich”. W tym sezonie obserwuje się w dużym nasileniu pierwsze objawy na odmianach 'Glen Ample’ i 'Glen 'Fyne’. Powodowane jest to utrzymującymi się od kilkunastu dni wysokimi temperaturami. I zwiększoną wilgotnością powietrza.
Objawy oraz biologia
Optymalne warunki rozwoju grzyba to temperatura 18-21°C oraz wysoka wilgotność. Pierwsze objawy można zauważyć na górnej stronie liści około połowy maja w postaci pomarańczowych skupień. Są to ogniki, czyli ecja wypełnione ecjosporami. Ecja widoczne są także na działkach kielicha oraz kwiatostanach. Kolejnym etapem rozwoju grzyba jest powstawanie pomarańczowordzawych skupień (uredinii) czyli zarodników rdzawnikowych na dolnej stronie blaszki liściowej, które można zauważyć w lipcu. Ostatnim etapem rozwoju jest pojawienie się w sierpniu/wrześniu czarnych skupień na dolnej stronie liści (telli). Są to zarodniki przetrwalnikowe (teliospory), w postaci których patogen zimuje. Teliospory wiosną kiełkują, tworząc zarodniki podstawkowe (bazidiospory). Przy mocnym porażeniu objawy pojawiają się również na owocach, co skutkuje ich dyskwalifikacją z obrotu. Objawy choroby mogą występować również na pędach. W okresie zimy, w miejscach infekcji tworzą się głębokie, spękane nekrozy. Pędy mocno porażone przez rdzę wyłamują się i zasychają. Porażenie powoduje, że plon jest mocno obniżony, a liście przedwcześnie opadają. Rośliny są osłabione oraz źle wchodzą w okres spoczynku, przez co wymarzają w okresie zimy, a wiosną nierównomiernie wyrastają młode odrosty.
Preparaty przeciwko rdzy
Wśród zarejestrowanych preparatów do zwalczania rdzy polecany jest Zato 50 WG w dawce 0,2 kg/ha. Zabieg wykonuje się po zauważeniu pierwszych objawów na górnej stronie liści. Polecane jest przeprowadzenie dwóch zabiegów w odstępie około dwóch tygodni. Nową rejestrację w malinie otrzymały preparaty Luna Experience 400 SC (fluopyram i tebukonazol) oraz Luna Sensation 500 SC (fluopyram i trifloksystrobina). Pierwszy z preparatów stosuje się w dawce 0,6 l/ha i ma 21 dni karencji, natomiast drugi w dawce 0,6-0,8 l/ha i ma 7 dni karencji. Do zwalczania rdzy wykorzystuje się również biologiczny preparat Serenade ASO, który można traktować jako uzupełnienie standardowej ochrony (wykres).
Wykres. Porównanie kilku programów (terminy zabiegów: A- 20.05.2016, B – 9.06.2016) przeciwko rdzy maliny na plantacji odmiany ‘Polka’ – woj. Lubelskie, 2016 r.
(skala bonitacyjna od 0 do 5: 0 – brak objawów; 0,25 – pojedyncze plamki na liściu poniżej 10 sztuk; 0,5 – pojedyncze plamki na liściu powyżej 10 sztuk; 1 – 1-10% powierzchni liścia zajętej przez grzyb; 2 – 10-20%; 3 – 20-50%, 4 – 50-80%; 5> 80% powierzchni liścia zajętej przez grzyb).
Nie chemiczne metody
Skutecznym zabiegiem, który ogranicza rozprzestrzenianie się rdzy jest usuwanie porażonych pędów oraz regularne odchwaszczanie plantacji. Powoduje to jednocześnie lepszy przewiew oraz szybsze przesychanie roślin. Ważne jest uprawianie odmian odpornych lub mało podatnych na terenach, gdzie choroba występuje w dużym nasileniu. Należy wycinać i usuwać pierwsze młode pędy na odmianach „letnich”, a także dziko rosnące jeżyny w okolicy plantacji. Po zbiorach należy usuwać z plantacji pędy owoconośne.
Wrażliwość poszczególnych odmian
Ocenę wrażliwości 13 odmian „jesiennych” przeprowadzono w ramach projektu „Malinowe Factory 2”. Najbardziej wrażliwa była francuska odmiana 'Versailles’. W tym gronie znalazły się także polskie odmiany 'Polka’ oraz 'Polonez’, a także włoska 'Erica’. Średnio podatne na rdzę były holenderskie odmiany 'Kweli’ i 'Imara’, szwajcarska 'Sugana’ i włoska 'Enrosadira’. Najmniejsze objawy rdzy wystąpiły na holenderskiej 'Kwanzie’ oraz dwóch odmianach francuskich: 'Deauville’ i 'Paris’, włoskiej odmianie 'Castion’ oraz polskiej odmianie 'Poemat’.
Autorzy: dr Paweł Krawiec UP w Lublinie/Horti Team, Monika Adamczyk i Agnieszka Filipek Horti Team
