Dziś uprawa borówki to duże wyzwanie. W przypadku tego owocu możemy mówić o pełnej globalizacji europejskiego rynku. Owoce z Polski bez większego trudu trafiają na rynki całej Europy, podobnie jak z innych krajów, gdzie w szybkim tempie rośnie powierzchnia uprawy i z rok na roku moce produkcyjne. Czy zatem powinniśmy się obawiać zjawiska nadprodukcji w przeciągu najbliższych kilku lat?
Borówka ma specyficzne wymagania
Borówka wysoka jest dość specyficzną rośliną sadowniczą, wymagającą zdecydowanie większej wiedzy, doświadczenia i zapewniania odpowiednich warunków do wzrostu. Ważne jest tu przede wszystkim utrzymanie odpowiedniego odczynu gleby, jej wzbogacenia w materię organiczną czy zabezpieczenie plantacji od silnych wiatrów. Zdecydowanie najlepiej wyglądają i rosną plantacje posadzone w miejscach zacisznych w otoczeniu naturalnych osłon w postaci lasów czy zadrzewień. Warto jednocześnie pamiętać, że borówka jest rośliną długowieczną a przy odpowiedniej pielęgnacji zapewnia znakomite plonowanie przez 30 lat i dłużej. Sam niejednokrotnie odwiedzałem takie plantacje, gdzie pomimo swojego wieku krzewy ciągle zapewniały wysokie plony i dobrą jakość owoców. By jednak było to możliwe konieczna jest odpowiednia pielęgnacja krzewów, utrzymanie ich wysokiej zdrowotności oraz regularne cięcie. Zabieg ten powinien być wykonywany corocznie tak by możliwe było utrzymanie plonowania na młodych pędach (nie starsze jak 4-5 lat), gdyż to właśnie z nich można będzie uzyskać owoce najwyższej jakości. Istotne jest również by pędów takich nie było zbyt dużo – wtedy dzięki dobremu przewietrzaniu krzewów możliwe będzie utrzymanie ich dobrej zdrowotności.
Powierzchnia uprawy rośnie!
Dość wysokie ceny jakie przez ostatnie kilka lat utrzymują się na owoce borówki sprawiają, że zainteresowanie uprawą tego gatunku ciągle rośnie. W ostatnich kilku znacznie zwiększyła się powierzchnia uprawy tego gatunku w Polsce – na przestrzeni ostatnich 10 lat przeszło dwukrotnie. Oficjalne dane GUS wskazują na powierzchnię uprawy w Polsce wynoszącą 11 000 ha, a nieoficjalne dane wskazują, że areał ten może wynosić nawet 14 000 ha. Dynamicznie rozwija się produkcja borówki na Ukrainie, gdzie względem 2016 roku powierzchnia uprawy uległa podwojeniu do 2000 ha, a eksperci wskazują że w 2020 może się jeszcze znacznie zwiększyć. Podobnie jest w takich krajach jak Serbia czy Rumunia. Rośnie produkcja borówki w Gruzji, Litwie, Turcji i Chorwacji. Wszystko zatem wskazuje, że owoców borówek na europejskim rynku będzie coraz więcej.
Powierzchnia uprawy i zbiory borówki w Polsce
Wybór odmiany może decydować o przyszłości
Tymczasem wymagania odbiorców borówki ciągle rosną, zwłaszcza ze strony dojrzałych już rynków jak Wielka Brytania, Niemcy czy kraje Skandynawskie. Tamtejsi odbiorcy (czytaj sieci handlowe) oczekują owoców, które będą odpowiednio duże (zamiast średnicy 12 mm, coraz częściej mówi się o kalibrze od 14 mm), smaczne i trwałe w obrocie handlowym. Owoce muszą zachować jędrność, smak, nie podlegać psuciu. To zaś wymaga odpowiedniego ich zebrania (termin i sposób zbioru), traktowania po zebraniu (szybkie schłodzenie) i przygotowania do sprzedaży (pakowanie i utrzymanie ciągu chłodniczego). 
Takie wymagania będą mogły spełnić tylko niektóre odmiany. Nic więc dziwnego, że obecnie wielu plantatorów rezygnuje już z uprawy takich odmian jak ‘Spartan’, ‘Patriot’, ‘Brigitta’, ‘Nelson’, ‘Elliott’. Duży znak zapytania stoi przy odmianie ‘Bluecrop’. Zwolennicy wskazuj na korzystne cechy tej odmiany – wierne plonowanie w kolejnych latach, odporność na mróz, dobry wzrost krzewów. Przeciwnicy twierdzą, że przy obecnie dostępnych odmianach na rynku, ‘Bluecrop’ staje się coraz mniej pożądaną odmianą przez odbiorców. Czy jednak ma swojego godnego następcę? Na tą chwilę raczej nie. Co prawda na rynku pojawiają się cały czas nowe odmiany, ale ideału ciągle brakuje. Z grona odmian ‘Liberty’, ‘Draper’ i ‘Aurora’, nie wszędzie się one sprawdziły w produkcji, choć w wielu lokalizacjach i przy odpowiednim prowadzeniu krzewów zapewniają dobre plony i jakość owoców. Na horyzoncie jest też kilka nowych odmian licencyjnych jak ‘Cargo’, ‘Calypso’, ‘Valor’, ‘Last Call’, Megas Blue® czy Titanium®. Niektóre z nich rosną już na polskich plantacjach, ale z racji ich młodocianego wieku trudno jest powiedzieć jak sprawdzą się w uprawie w naszym klimacie.
Rozwój upraw borówki w kilku wybranych krajach (źródło Polska Borówka)
Coraz wyższe koszty produkcji borówki
Dziś by uprawa borówki przyniosła oczekiwane efekty ekonomiczne musi być obciążona wysokimi kosztami inwestycyjnymi. Ważne jest tu odpowiednie założenie plantacji wraz z przygotowaniem konstrukcji chroniącej uprawę przed ptakami, gradem czy opadami deszczu, lub uprawa w tunelach. Dzięki temu możliwe będzie w przyszłości zabezpieczanie plonów przed niekorzystnymi zdarzeniami pogodowymi i zebranie owoców w optymalnym czasie. Dla uzyskania wysokich plonów konieczne jest nie tylko samo nawadnianie plantacji, ale połączenie go z podawaniem nawozów (fertygacja). To właśnie przez precyzyjne nawożenie można sterować wzrostem i plonowaniem krzewów, wpływać na wielkość owoców, a także właściwie przygotowywać krzewy do zimowania.
Co dalej?
Czy jest zasadne jeszcze zakładanie kolejnych plantacji borówki, skoro potencjał tych już istniejących i tak jest wysoki? Owszem tak, ale w sposób przemyślany i zaplanowany. Dotyczy to zwłaszcza samej technologii uprawy (daszki, tunele, uprawa w pojemnikach) jak też doboru odmian i sposobu przygotowania owoców do sprzedaży. Dziś biznes to wiedza! Potrzebna jest do tego by podejmować właściwe decyzje biznesowe i nie popełniać błędów w uprawie (mogą okazać bardziej kosztowne, niż sądzimy). Aktualna wiedza jest potrzebna do tego by poprawnie prowadzić plantacje i nadal rozwijać borówkowy biznes. Wiedzą o tym doskonale uczestnicy Konferencji Borówkowych. W tym roku Międzynarodowa Konferencja Borówkowa odbywać się będzie już po raz VII – tym razem w Jachrance w Hotelu Warszawianka.
7 marca w Hotelu Jachranka zaprezentowana będzie najnowsza wiedza z zakresu uprawy borówki. Przekazane będą aktualne zalecenia uprawowe nie zabraknie też tematów dotyczących globalnego rynku borówki i perspektyw na jego rozwój. Części konferencyjnej towarzyszyć będzie spotkanie z blisko 70 firmami działającymi w borówkowej branży. Drugi dzień 8 marca to już spotkanie w plenerze. Na plantacji borówki można będzie zdobyć praktyczne umiejętności związane z zakładaniem plantacji czy cieciem krzewów. Prezentowane też będą maszyny niezbędne na plantacjach borówki. Wszystkich, którzy chcą z tej wiedzy borówkowej skorzystać zapraszamy do udziału w VII Międzynarodowej Konferencji Borówkowej. Informacje szczegółowe http://www.konferencjaborowkowa.pl/
