W pierwszej części artykułu (czytaj tutaj) przedstawiałem agrotechniczne aspekty dotyczące zakładania plantacji borówki. Wspomniałem też o wyborze odmian, o tych najbardziej popularnych w uprawie. Wybór odmiany ma obecnie kluczowe znaczeni i może decydować o tym, gdzie i w jakiej cenie możliwa będzie sprzedaż borówki w przyszłości.
Jakość owoców a odmiana
Współczesny rynek odbiorców zachodniej Europy staje się coraz bardziej wymagający. Nie ma się zresztą czemu dziwić, podaż borówki rośnie, owoców na rynku jest coraz więcej, więc jest w czym przebierać. Do niedawna jeszcze uznawano za standard borówki o średnicy powyżej 12 mm (w okresach deficytu owoców obniżano tę normę nawet do 10 mm). Obecnie coraz częściej odbiorcy wymagają borówek 14+ a nawet większych (w klasie Premium). Kolejny bardzo ważny wyznacznik jakości borówek to ich twardość. Decydować o niej będzie na pewno odmiana, ale też niektóre czynniki uprawowe, związane z nawożeniem czy ochroną borówki, oraz termin zbioru owoców. Bardzo ważny będzie też smak owoców, zwłaszcza dla tych producentów, którzy prowadza sprzedaż bezpośrednią – gdy konsument raz kupi smaczne owoce, chętnie wróci po nie ponownie. Znając te oczekiwania konsumentów, trzeba teraz odpowiednio dobrać odmiany. Zadanie nie jest łatwe, bowiem co prawda na rynku pojawiło się kilka nowych odmian, ale ich przydatność do uprawy w naszym klimacie nie jest jeszcze jednoznacznie potwierdzona.
Jedno jest pewne – sadząc borówkę trzeba myśleć nie tylko o tym co tu i teraz, ale także o tym co się może wydarzyć w przyszłości ( w ciągu kolejnych 5-8 lat).
Możliwości zbioru
Kolejny aspekt jaki należy uwzględnić sadząc borówkę to możliwości zbioru owoców. Czy za kilka lat, gdy obecnie sadzone plantacje wejdą w pełnie owocowania będą chętni do pracy w gospodarstwach ogrodniczych? Czy uda się pozyskać odpowiednia liczbę pracowników do ręcznego zbioru, realizowanego w odpowiednich odstępach czasowych? Warto zdawać sobie sprawę, że na zebranie owoców z 1 ha plantacji potrzebne jest od 10 do 15 osób (lub 1 osoba na każda 1 tonę zebranych owoców w sezonie). W chwili obecnej zbiór jednego kilograma owoców trzeba zapłacić pracownikowi 2,3-3 zł/kg. Przy dobrej jakości owoców pracownik może zebrać 5-7 kg owoców/godzinę, co oznacza całkiem dobre zarobki. W krajach zachodniej Europy są one jednak sporo wyższe, co sprawia że w wielu regionach coraz trudniej posykiwać pracowników do zbioru owoców.
Warto o tym pomyśleć sadząc obecnie plantacje i być może przystosować je zbioru mechanicznego. Można do tego celu używać kombajnów samojezdnych, ale też innych maszyn do zbioru częściowo zmechanizowanego, ale i tak znacząco zwiększającego tempo poszykowania owoców. By jednak to było możliwe krzewy muszą być odpowiednio prowadzone. Nie wszystkie odmiany nadawać się będą do takiego systemu zbiorów. Na pewno przydatne są do tego takie pozycje jak ‘Duke’, ‘Draper’, ‘Bluegold’ oraz większość nowych, obecnie wprowadzanych na rynek.
Wykorzystanie kombajnów do zbioru borówek to być może również niedaleka przyszłość, ale możliwa do zrealizowania przede wszystkim w dużych dobrze zorganizowanych gospodarstwach (głównie ze względu na wysokie koszty zakupu maszyny).
Tempo zwrotu inwestycji
Mamy już wybrane odmiany (najlepiej kilka, tak, by rozciągnąć sezon zbiorów w czasie) posadziliśmy je i czekamy na zbiory. Jak długi będzie to okres zależeć będzie przede wszystkim od tego, jakie zostały użyte sadzonki do nasadzeń, i jak przygotowane było stanowisko.
Sadząc rośliny z pojemników 3 lub 5 l, które mają już kilka wykształconych kilka silnych pędów, można już w pierwszym roku zebrać pewną ilość owoców, a w drugim roku uprawy uzyskać plon 1,5-2 kg/krzewu. Inwestycja w większe rośliny może się zatem opłacać i zapewni szybsze tempo zwrotu poniesionych nakładów. Bardzo istotne jest też dobre przygotowanie stanowiska pod sadzeniem (o czym pisałem już w poprzedniej części). Jeśli rośliny będą miały zapewnione bardzo dobre warunki do wzrostu i szybko wytworzą silny system korzeniowy, zapewnią dużo nowych pędów i będą dobrze plonować. Przykładem niech będą krzewy odmiany ‘Duke’ w 2 roku wzrostu na plantacji. Wprowadzenie jak największej liści materii organicznej jest bardzo ważne dla dobrego wzrostu borówki.
Rośliny borówki negatywnie znoszą stosowanie herbicydów do zwalczania chwastów w rzędach roślin, zwłaszcza tych opartych na glifosacie. Również na stanowiskach gdzie borówka sadzona jest po sadach, może być spory problem, bowiem pozostałości glifosatu mogą zalegać w glebie (zwłaszcza gliniastych, ciężkich) nawet kilka lat. Można je zneutralizować wprowadzając do gleby duże ilości mikroorganizmów. Dlatego obecnie wiele plantacji zakładane jest na zagonach wyściółkowanych agrowłókniną lub regularnie stosowane są trociny lub kora, przez co unika się stosowania herbicydów.
Ceny i opłacalność produkcji
Zakładając obecnie plantacje borówki trzeba zdawać sobie także z możliwość zbytu i cen jakie uda się uzyskać za owoce. Być może jeszcze obecnie cena wynosząca 8 zł /kg, daje jakiekolwiek dochód, choć w wyspecjalizowanych gospodarstwach gdzie wszystkie owoce są pakowane jednostkowo i przygotowywane na eksport, koszty produkcji szacuje się na 10-11 zł/kg. Planując zatem posadzenie borówki trzeba wziąć pod uwagę dwa aspekty:
1. Na zyski można będzie liczyć za 4-5 lat lub nawet dłużej ( w zależności od uzyskiwanych plonów i koniunktury na owoce);
2. Nie należy się spodziewać wzrostu cen na owoce, a wręcz sytuacji nawet odwrotnej, biorąc pod uwagę, że ilość owoców na rynku będzie rosła. Czy zatem uzyskanie za kilka lat ceny na poziomie 8-10 zł/kg nadal będzie zapewniało dochodowa produkcję?
Inwestując w uprawę borówki warto dokonywać mądrych wyborów – w aspekcie doboru odmian, systemów uprawy, stanowiska, techniki prowadzenia, itp. O tym wszystkim już niebawem podczas VIII Międzynarodowej Konferencji Borówkowej (4-6 marzec 2020), gdzie spotykają wszyscy uczestniczy borówkowej branży, wszyscy którym zależy na rozwijaniu borówkowego biznesu. Zatem do zobaczenia wkrótce …
