Akademia Poprawy Żyzności Gleby, cz. II – Jak powstaje próchnica

Gleby zasobne w materię organiczna i próchnicę są o wiele bardziej przydatne pod uprawę roślin względem gleb czysto mineralnych, gdzie bez ingerencji rolnika szybko zaczyna brakować podstawowych składników odżywczych dla roślin oraz wody. Dlatego współczesnym wyzwaniem dla producentów powinno być stałe i regularne podnoszenie zawartości próchnicy w glebach. Jak to robić? Jakie procesy wpływają na tworzenie się próchnicy? 

Materia organiczna to zarówno świeże nierozłożone części roślin i zwierząt w glebie, te które uległy już częściowemu rozkładowi oraz próchnica (humus). Na tę ostatnią składają się substancje nieswoiste oraz swoiste (kwasy fulowe, kwasy humusowe, kwasy hymatomelowe i huminy). To właśnie zawartość próchnicy w glebie bezpośrednio wpływa na jej żyzność. Gleby takie posiadając dużą ilość związków próchniczych mają zazwyczaj ciemną, prawie czarną barwę.

Podnoszenie żyzności gleb

Podnoszenie żyzności gleb poprzez przyrost udziału w nich próchnicy jest procesem długotrwałym. Warto też pamiętać, że każdy rodzaj gleby ma możliwy do osiągnięcia pewien poziom zawartości próchnicy. Nie da się np. podnieść do wysokiego poziomu (3-4%) zawartości próchnicy w glebach lekkich (płowych). Podstawnym źródłem materii organicznej są resztki roślinny pozostające po danej uprawie, lub wprowadzane specjalne w celu poprawienia żyzności gleby. Stosowane jeszcze kilkanaście lat temu nawozy organiczne typu obornik są coraz rzadziej wykorzystywane, głównie z racji tego, że są trudno dostępne. Zastąpić je można poprzez uprawę określonych roślin w celu ich przyorania, jako tzw. przedplony lub poplony (temu zagadnieniu poświęcony będzie osobny materiał).

Już wiele lat temu udowodniono, że uprawa niektórych roślin negatywnie wpływa na bilans próchnicy w glebie (np. zboża, rzepak), inne wręcz zubażają glebę w materię organiczną (ziemniaki, buraki cukrowe), a z kolei upraw roślin bobowatych (motylkowych) oraz traw pozwala podwyższyć zawartość próchnicy w glebie).

Tworzenie się próchnicy

Mając materię organiczną w glebie musimy doprowadzić do jej rozkładu, który może mieć przebieg dwutorowy. Na skutek działania mikroorganizmów glebowych materia organiczna może ulegać procesowi mineralizacji lub humifikacji. Pierwszy prowadzi do całkowitego rozkładu materii organicznej, a końcowym produktem tego są proste związki organiczne, dwutlenek węgla,  woda i składniki mineralne. Z reguły około 85-90% materii organicznej dostającej się do gleby ulega mineralizacji podczas gdy tylko 10-15% – humifikacji. W tym drugim procesie z produktów rozkładu tkanek roślin oraz ciał mikroorganizmów, tworzą się swoiste substancje próchniczne o charakterze słabych kwasów organicznych (wspominane już kwasy humusowe i fulwowe). W procesach rozkładu materii organicznej uczestniczące w tym procesach mikroorganizmy zużywają część węgla organicznego, a jego pozostała części jest wydzielane w postaci CO₂. Zużywają również azot i szczególnie tam gdzie stosunek C:N jest wysoki (np. słoma) wskazany jest dostarczenie dodatkowej ilości azotu co przyśpieszy proces rozkładania się resztek organicznych.

Tak więc wywołanie pożądanych procesów w glebie nie zawsze jest proste do zrealizowania. Można natomiast wpłynąć na podwyższenie zawartości próchnicy w glebie dostarczając jej gotowe związki próchniczne, czyli kwasy humusowe i fulwowe, dostępne w preparacie CARBOHUMIC. Praktyka rolnicza pokazuje również, że stosowanie ich na resztki pożniwne z dodatkiem mocznika (około 20 kg/ha) w formie oprysku pozytywnie wpływa na tempo rozkładu materii organicznej i sprzyja poprawieniu żyzności gleby. Takie działania można zrealizować np. na plantacjach truskawek po zbiorach owoców i skoszeniu liści w celu przyspieszenia ich rozkładu, jak również pozostającej w międzyrzędach słomy wykorzystywanej do ściółkowania.

Można jeszcze wykonać 

Planując wiosenne nasadzenia warto już pomyśleć o poprawie żyzności gleby. Zastosowanie próchnicy w płynie, jak CARBOHUMIC , korzystnie wpłynie m.in. na rozwój systemu korzeniowego roślin.

Powyżej wymienione cechy próchnicy sprawiają, że dzięki takiemu zabiegowi można znacząco wpłynąć na poprawę strukturę gleby, zwiększenie pojemności wodnej i poprawić dostępność składników pokarmowych dla roślin. Ma to niebagatelne znaczenie w warunkach suszy, gdzie na glebach zasobnych w próchnicę, rośliny znacznie lepiej znoszą stresowe warunki uprawy względem upraw prowadzonych na glebach ubogich w materię organiczną.   

Artykuł reklamowy