Wraz z początkiem 2014 roku wszyscy profesjonalni producenci rolni w Polsce, jak również w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej, zoogligowani są do przestrzegania zasad Integrowanej Ochrony Roślin. Wymagać to będzie przede wszystkim bardziej świadomego stosowania środków ochrony roślin i wykorzystania różnych – nie tylko chemicznych – środków i metod i zapobiegających występowaniu patogenów i szkodników.
Unia Europejska, ze względu na potrzebę ochrony zdrowia swoich mieszkańców oraz mając na uwadze ochronę środowiska, przyjęła w 2009 r., szereg aktów prawnych zwanych pakietem pestycydowym. Głównym celem pakietu jest osiągnięcie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin przez poszczególne państwa, a w konsekwencji ograniczanie zagrożenia związanego z używaniem środków ochrony roślin.
Szczegółowe działania na rzecz ograniczania ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin zostały określone w Krajowym Planie Działania na rzecz ograniczania ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin, który został opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi we współpracy z Ministerstwem Zdrowia i Ministerstwem Środowiska. Krajowy Plan Działania określa zadania i obowiązki, jakie nakłada się na administrację państwową.
Do najważniejszych nowych zadań w tym zakresie należy zaliczyć upowszechnianie ogólnych zasad integrowanej ochrony roślin, które obowiązują od 1 stycznia 2014 roku. Zgodnie z przepisami nowej ustawy o środkach ochrony roślin integrowana ochrona została zdefiniowana, jako sposób ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi polegający na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony roślin, w szczególności metod niechemicznych, w sposób minimalizujący zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska.
Co do zasady:
1) ·nad chemiczne metody zwalczania organizmów szkodliwych przedkładać należy metody biologiczne, fizyczne i inne metody niechemiczne, jeżeli zapewniają one ochronę przed organizmami szkodliwymi;
2) ·zapobieganie występowaniu organizmów szkodliwych powinno być osiągane m.in. przez:
a) ·stosowanie płodozmianu,
b) ·stosowanie właściwej agrotechniki,
c) ·stosowanie odmian odpornych lub tolerancyjnych,
d) ·stosowanie zrównoważonego nawożenia, wapnowania i nawadniania,
e) ·stosowanie środków zapobiegających introdukcji organizmów szkodliwych,
f) ·ochronę i stwarzanie warunków sprzyjających występowaniu organizmów pożytecznych.
Stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin od dnia 1 stycznia 2014 r. będzie obowiązkowe, a więc gospodarstwa rolne zajmujące się produkcją roślinną, o ile stosują środki ochrony roślin, będą mogły funkcjonować wyłącznie pod warunkiem spełniania określonych powyżej wymogów.
Resort rolnictwa podejmuje szereg działań mających wspomóc producentów rolnych w prawidłowym stosowaniu zasad wynikających z tej metody ochrony roślin. Wyróżnia się w tym obszarze trzy rodzaje działań.
Po pierwsze: upowszechnianie wiedzy. Kluczową rolę w zapewnieniu prawidłowego rozwoju integrowanej ochrony roślin będzie odgrywała wiedza i dostęp do niezbędnych specjalistycznych informacji dotyczących ochrony roślin, z których będą korzystać nie tylko producenci rolni ale także osoby prowadzące szkolenia, doradcy i dystrybutorzy. Należy mieć na uwadze to, że integrowana ochrona roślin jest długoterminową strategią ochrony upraw. Jej celem jest zrównoważenie potrzeb środowiskowych, gospodarczych i społecznych poprzez ograniczanie do racjonalnego poziomu stosowania substancji chemicznych.
Podstawowym elementem skutecznego wdrażania zasad integrowanej ochrony roślin są badania naukowe. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w ramach programów wieloletnich finansuje badania, które przede wszystkim mają wartość praktyczną. Dzięki wynikom osiąganym w instytutach naukowo-badawczych przygotowywane są między innymi metodyki uprawy poszczególnych odmian i gatunków roślin uprawnych. Aktualnie na stronie internetowej Ministerstwa umieszczono 37 metodyk (http://www.minrol.gov.pl/pol/Informacje-branzowe/Produkcja-roslinna/Ochrona-roslin/Integrowana-ochrona-roslin/Metodyki-integrowanej-ochrony-roslin). Ważną rolę w systemie przypisuje się również doradztwu. Z tego to powodu metodyki zostały przygotowane w dwóch wersjach, dla producentów oraz w obszerniejszej wersji dla doradców. Wykorzystanie zawartych w nich informacji gwarantuje bezpieczną uprawę roślin.
Po drugie: szkolenia. Zabiegi mogą wykonywać osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin. Nowa ustawa o środkach ochrony roślin, a także działania poza legislacyjne duży nacisk kładą na edukację, podnoszenie świadomości, szczególnie w obszarze skutków jakie niosą ze sobą złe praktyki rolnicze. Zdecydowanie największe obowiązki w tym zakresie nałożone będą na dystrybutorów środków, sprzedawców i przede wszystkim doradców, którzy mają zapewnić ten profesjonalny transfer wiedzy do praktyki. Ośrodki doradztwa rolniczego przygotowują do tego zadania grupę ponad 600 specjalistów, którzy będą dostępni w każdym powiecie. Zaspokojenie potrzeb społeczeństwa w zakresie wiedzy dotyczącej stosowania środków ochrony roślin będzie następowało poprzez system szkoleń. Każdy profesjonalny użytkownik środków ochrony roślin zobowiązany jest do odbycia odpowiedniego szkolenia. Szkolenia takie organizowane są przez specjalistyczne jednostki szkolące zatrudniające wysoko wykwalifikowanych wykładowców. Aby dodatkowo ułatwić możliwość odbycia szkolenia Ministerstwo planuje dofinansowanie tego sposobu zdobywania wiedzy w latach 2014/2015.
Po trzecie: stworzenie i zagwarantowanie dostępu do odpowiednich „narzędzi” w procesie podejmowania decyzji w ochronie roślin.
Integrowana ochrona roślin, przynajmniej na początku może wydawać się wymagającą metodą ochrony, ponieważ złożona jest z wielu procesów decyzyjnych i stawia wysokie wymagania w zakresie korzystania z wiedzy fachowej, od których zależy trafność podejmowanych decyzji. W trakcie ochrony uprawy należy przede wszystkim prowadzić monitoring występowania chorób i szkodników, wykorzystywać systemy wspomagania decyzji, sygnalizacji i prognozowania oraz stosować metody niechemiczne. Wsparcie dla rolników w tym zakresie zapewniają ośrodki doradztwa rolniczego, Okręgowe Stacje Chemiczno – Rolnicze oraz Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Jest to również obszar do działania dla grup producentów rolnych i organizacji branżowych. Dlatego aby pomóc rolnikom zostało przygotowanych szereg użytecznych poradników, które można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa.
Do pobrania metodyki:
Borówka wysoka (wersja dla rolnika) (.pdf 2,62 MB)
Borówka wysoka (wersja dla doradcy) (.pdf 2,81 MB)
Malina (wersja dla rolnika) (.pdf 2,37 MB)
Malina (wersja dla doradcy) (.pdf 2,68 MB)
Porzeczka (wersja dla rolnika) (.pdf 2,58 MB)
Porzeczka (wersja dla doradcy) (.pdf 2,91 MB)
Truskawka (wersja dla rolnika) (.pdf 2,58 MB)
Truskawka (wersja dla doradcy) (.pdf 3,78 MB)
Na podstawie materiałów opracownych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Więcej informacji na temat zasad stosowania Integrowanej Ochrony Roślin w najbliższym numerze czasopisma „Jagodnik”
