Planując nowe nasadzenia borówki wysokiej bardzo ważny jest wybór i zakup odpowiedniej jakości materiału szkółkarskiego. By go właściwie wybrać warto wcześniej odwiedzić szkółkę, w której ma być on zakupiony. W produkcji wysokiej jakości materiału szkółkarskiego specjalizuje się Gospodarstwo Ogrodnicze Tadeusza Kusibaba, położone w Krakowie oraz kooperujące z nim gospodarstwa jego córek.
Kierunek – rośliny jagodowe
W ostatnich kilku latach Gospodarstwa Ogrodniczego Tadeusza Kusibaba stało się liderem w produkcji materiału wyjściowego roślin jagodowych (borówki wysokiej, suchodrzewu jadalnego czyli jagody kamczackiej, aktinidii, aronii, malin, jeżyn, również winorośli i innych gatunków ozdobnych i sadowniczych).
Cały proces rozmnażania roślin rozpoczyna się w laboratorium kultur in vitro. Po okresie produkcji w szkle (rozpoczyna się od inicjacji sterylnych kultur, następnie odbywa się ich stabilizacja, rozmnażanie na dużą skalę i wreszcie produkcja mikrosadzonek na sterylnych pożywkach), mikrosadzonki są przenoszone do warunków in vivo – pełnej samożywności – najpierw są ukorzenione w minidoniczkach (typu paper-pot), pod mini tunelikami, a następnie przenoszone do szklarni, gdzie również początkowo aklimatyzują się pod tunelami przykrytymi białą agrowłókniną. Kolejne etapy produkcji są już realizowane w oddalonym o około 30 km od Krakowa gospodarstwie w Muniakowicach. Tu rośliny w pierwszej kolejności są przesadzane do większych wielodoniczek. Czynność tę udało się w ostatnich latach zmechanizować, instalując linię firmy Visser do napełniania wielodoniczek substratem (używane są podłoża z firm BVB Substrates i Botanica) z transplanterem (automatycznie przesadza rośliny w otwory wielodoniczek) i automatycznym podajnikiem tac na wózki duńskie. Cała linia obsługiwana jest przez zaledwie 3 osoby, i jak informował nadzorujący cały proces przesadzania Artur Buras, pozwala przesadzić do 10 000 roślin/godzinę.
Następnie taki materiał trafia do tuneli, gdzie odbywa się dalszy wzrost roślin. Po kolejnych 3-4 tygodniach rośliny są wynoszone na zewnątrz gdzie po zahartowaniu mogą być już gotowe do sprzedaży (jest to materiał do dalszej produkcji szkółkarskiej). Część z nich przesadza się jeszcze w większe doniczki P9. Ten etap produkcji już finalnych roślin jest realizowana w rodzinnych gospodarstwach córek Pana Tadeusza – Paulina i Aleksandry.
Dla plantatorów i amatorów
Produkcją takiego finalnego materiału zajmują się między innymi Aleksandra Kusibab-Wyka i Marcin Wyka, prowadzący gospodarstwo w miejscowości Prandocin Iły. Najwięcej produkuje się w nim roślin borówki wysokiej. Młody materiał z wielodoniczek wysadzany jest od wczesnej wiosny zarówno do doniczek P9 jak i większych pojemników (1,5 l i 3 l). Przed etapem przesadzania rośliny są już przycinane, co pozwala w przeciągu jednego sezonu wegetacyjnego wyprodukować dobrze rozkrzewione rośliny.
W ostatnim czasie profesjonalni plantatorzy preferują przede wszystkim rośliny w doniczkach P9, które mają odpowiednią jakość, a są przy tym przystępne cenowo. W większych pojemnikach, dobrze sprzedają się przede wszystkim dobrze wyrośnięte nawet 2 letnie rośliny do centrów ogrodniczych.
Jak informuje Marcin Wyka, w tym sezonie plantatorzy borówki zainteresowani są przede wszystkim wczesną odmianą ‘Duke’, cały czas dużo jest zamówień na ‘Bluecropa’, a także na odmiany ‘Chandler’ i ‘Elliot’. W szkółce nie brakuje też nowości jak dostępne już w tym sezonie ‘Denise Blue’
(odporna na mróz odmiana pochodząca z Australii), ‘KazPliszka’ (odmiana polskiej hodowli o bardzo wczesnym terminie dojrzewania owoców). W przyszłym roku dostępne z kolei będą odmiany ‘Huron’ (odmiana licencyjna, pochodząca z USA, dojrzewa kilka dni po ‘Duke’) i przeznaczona do uprawy amatorskiej odmiana ‘Pink Lemonade’ ( o różowych owocach w pełnej dojrzałości).
W poszukiwaniu nowości
Tadeusz Kusibab jako ciekawy świata ogrodnik ciągle stara się wdrażać do produkcji nowe gatunki i odmiany, choć wcale to nie jest łatwe. W takich przypadkach musimy przede wszystkim opracować całą technologię produkcji i rozmnażania roślin w szkle, potem pozostaje jeszcze cały proces aklimatyzacji i wreszcie produkcji. Wszystkie nowe taksony obserwujemy w naszych matecznikach i kolekcjach – mówi T. Kusibab. Perspektywicznym, według niego gatunkiem do uprawy w Polsce jest jagoda kamczacka – roślina pochodząca z północnowschodnich rejonów Rosji, Japonii, Kanady i Chin. Ma ona umiarkowane wymagania glebowe, jest wyjątkowo odporna na niskie temperatury zimą (do -50°C) i mało wrażliwa na wiosenne przymrozki. Do niedawna nie była ona dobrze postrzegana na rynku, ze względu na niską jakość owoców – były one z reguły drobne, cierpkie w smaku, a dojrzałe opadały z krzewów. Obecnie dostępne odmiany, wywodzące się z Rosji oraz z Kanady (dzięki realizowanemu od początku lat 90-tych ub. wieku programowi hodowlanemu na University of Saskatchewan), pozwalają pozyskiwać bardzo atrakcyjne i smaczne owoce. Jagody niektórych rosyjskich odmian osiągają nawet do 5 cm długości. U większości nowych odmian owoce nie są już tak narażone na osypywanie, co ułatwia zbiór, a nawet daje możliwość mechanicznego zbioru. W ofercie gospodarstwa Tadusza Kusibab jest aktualnie 13 odmian jagody kamczackiej (w tym kilka nowych odmian kanadyjskich), podczas gdy w całej kolekcji zgromadzono ich blisko 50. Biorąc pod uwagę prozdrowotne właściwości owoców jagody kamczackiej, które są o wiele lepsze niż borówki wysokiej, gatunek ten z pewnością powinien być rozpowszechniony w uprawie. Owoce doskonale nadają się do mrożenia, mogą być wykorzystywane w przetwórstwie, jak również w przemyśle farmaceutyczny, a najnowsze odmiany o doskonałym smaku znajdą z pewnością miejsce na rynku owoców deserowych – podkreśla Pan Tadeusz.
Ogrodnik z Krakowa ciągle poszukuje nowości. W ostatnim czasie wprowadził do oferty jeżynę owocującą na tegorocznych pędach ‘Reuben’ (odmiana licencyjna) oraz kilka innych nowych odmian. Rozmnaża również już prawnie chronione maliny i jeżyny polskiej hodowli (‘Laszka’, ‘Pokusa’, ‘Polana’, ‘Poranna Rosa’ i jeżyna ‘Polar’). W najbliższym czasie w ofercie ma się pojawić kilka bardzo ciekawych odmian derenia pochodzących w rodzimej selekcji, jak też z krajów wschodnich.
