W dniu 23 kwietnia w Skierniewicach Instytut Ogrodnictwa zorganizował konferencję pt.: „Rozwój nowoczesnych technologii produkcji dla poprawy plonu i jakości owoców”, podsumowujący projekt Qualityberry. Udział w wydarzeniu wzięło kilkadziesiąt osób, głównie naukowców a także reprezentanci mediów i ogrodnicy. Wykłady prowadzili pracownicy i naukowcy związani ze skierniewickim instytutem. Do Skierniewic przyjechał także przedstawiciel Norwegian Institute of Bioeconomy Research (NIBIO), organizacji zaangażowanej w prace. Badania prowadzono w ramach Projektu QualityBerry realizowanego według Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2020 „Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej”. Poniżej kilka informacji z wybranych wystąpień naukowców zaangażowanych w prace nad projektem.
Klimat a plonowanie porzeczki
Prof. Stanisław Pluta mówił o znaczeniu spoczynku fizjologicznego (bezwzględnego) dla plonowania krzewów owocowych. Badaniu poddane zostały wybrane odmiany maliny (o czerwonych owocach) letnie – plonujące na pędach dwuletnich i jesienne – plonujące na pędach tegorocznych oraz porzeczki czarnej. Rośliny rosły w warunkach polowych, a następnie w początku stycznia (10-14.01.), w kolejnych 3 latach badań (2021-2023) zostały pobrane 1-roczne pędy do przechowywania w okresach 7, 14 i 21 tygodni w kontrolowanych warunkach, tj. w temperaturach -5, 0 i 5°C. Następnie oceniono wpływ oddziaływania w/w temperatur na różnicowanie i rozwój pąków kwiatowych na pędach wstawionych do słoików z wodą i umieszczonych w szklarni oraz w pąkach podanych obserwacją pod mikroskopem. W przypadku maliny okazało się, że najdłuższe poddanie pędów chłodowi przełożyło się na najniższy odsetek rozwijających pąków oraz na wysoki procent lub całkowite uszkodzenie różnicujących się kwiatów w pąkach, zwłaszcza w przypadku temperatury wynoszącej -5°C. Uwidoczniły się jednak pewne różnice odmianowe w przypadku krótszych terminów składowania pędów w chłodni. Generalnie, jednak 7 tygodniowy okres spoczynku okazał się wystarczający dla większości testowanych odmian, odsetek pękających pąków, zwłaszcza po przechowywaniu w temp. 0°C. Odmiany norweskie, zwłaszcza ‘Ninni’ generalnie lepiej znosiły chłód, bardzo szybko podejmowały wegetację po 7 i 14 tygodniach przechowywania we wszystkich temperaturach, zdecydowana większość pąków zachowywała żywotność. Badane odmiany porzeczki czarnej na ogół dobrze znosiły okresy długiego spoczynku fizjologicznego. Bardzo późno rozwijające się pąki obserwowano na odmianie ‘Narve Viking’, co dowodzi szczególnie wysokiego zapotrzebowania na godziny chłodu w przypadku tej norweskiej odmiany. Jednak dla większości odmian okres przechowywania wynoszący 21 tygodni okazał się zbyt długi, zwłaszcza w temperaturze -5°C. Rozwinęło się znacznie mniej pąków niż po 7 i 14 tygodniowym okresem składowania ich w warunkach chłodu.
Zdrowotność a system produkcji
Dr Agata Broniarek-Niemiec mówiła o zdrowotności i plonowaniu trzech pięciu odmian porzeczki czarnej uprawianej w trzech systemach produkcji. Testowano odmiany szkockie, polskie i norweskie, takie jak ‘Ben Gairn’, ‘Ben Tron’, ‘Polares’, ‘Tihope’ i ‘Narve Viking’. Doświadczenie założono w 2021 roku w Sadzie Pomologicznym w Skierniewicach dla wszystkich 5 odmian. Testom poddano te odmiany w warunkach produkcji integrowanej, zredukowanej integrowanej produkcji i produkcji ekologicznej. Pierwsza ocena porażenia roślin chorobami grzybowymi prowadzona była po zbiorach, ok. 25 lipca. Na żadnej odmianie, w żadnym systemie produkcji nie stwierdzono amerykańskiego mączniaka agrestu, zaś rdza wejmutkowo-porzeczkowas pojawiała się dopiero we wrześniu. Antraknoza liści porzeczki we wszystkich systemach ochrony produkcji występowała w ograniczonym zakresie, choć ‘Tihope’ w systemie ochrony ekologicznej wykazał dość dużą podatność na tę chorobę – warto zauważyć, że ta odmiana była najsilniej atakowana przez tego patogena we wszystkich systemach produkcji. W drugim terminie oceny, tj. na przełomie września i października porażenie było wyższe. Najlepiej sytuacja wyglądała w systemie IP, a najgorzej w systemie produkcji ekologicznej. Tu także najbardziej podatną odmianą na antraknozę okazał się ‘Tihope’. Rdza wejmutkowo-porzeczkowa obserwowana byłą przede wszystkim na odmianie ‘Ben Tron’ i ‘Narve Viking’. Co ciekawe, najwyższy plon, pomimo porażenia antraknozą we wszystkich systemach poza ekologicznym, uzyskano z odmiany ‘Tihope’. Generalnie krzewy porzeczkia w uprawie ekologicznej plonowały najsłabiej, a najlepiej te uprawiane w technologii IP. Stabilnie, niezależnie od systemu produkcji plonowały krzewy odmiany ‘Ben Tron’. Podsumowując , ogólnie najniższe nasilenie chorób we wszystkich systemach ochrony obserwowano dla odmiany
Plonowanie truskawek i malin w różnych systemach ochrony
Dr Sylwester Masny omówił wyniki doświadczeń dla 4 odmian truskawki: 'Grandarosa’, ‘Markat’, ‘Florence’, ‘Panvik’ chronionych w 3 programach: Integrowanym, Integrowanym z ograniczeniem środków chemicznych i Ekologicznym. Badano presję białej i czerwonej plamistości liści oraz mączniaka truskawki. Najwyższą skuteczność ochrony uzyskano w programie Integrowanym, w którym choroby liści nie występowały lub występowały w bardzo niskim nasileniu. Wśród badanych odmian truskawki najwyższym plonowaniem charakteryzowały się odmiany ‘Grandarosa’ i ‘Florence’ w programach Integrowanym oraz Integrowanym z ograniczeniem środków chemicznych. Nieźle wypadła także odmiana ‘Panvik’.
W przypadku malin doświadczenia przeprowadzono z udziałem odmian: ‘Polka’, ‘Laszka’, ‘Poemat’, ‘Ninni’ i ‘Duo’. Tu także oceniano skuteczność ochrony przed chorobami powodowanymi przez grzyby w programach pełnej ochrony Integrowanej, Integrowanej ograniczonej i w programie Ekologicznym w odniesieniu do niechronionych poletek kontrolnych. Ocenę wykonano pod kątem występowania białej plamistości liści, rdzy maliny i mącznika maliny. Ekologiczna metoda ochrony okazała się najmniej skuteczna. Natomiast dobrze prowadzony program Integrowany pozwolił zupełnie ograniczyć występowanie niektórych chorób. Także uzyskane plony były najniższe w kwaterze ekologicznej, a wyższe w stanowiskach w pełni chronionych lub z ograniczonym zastosowaniem preparatów przeznaczonych do Integrowanej ochrony roślin.
