Zalecenia z zakresu ekologicznej uprawy roślin jagodowych

18 listopada w Skierniewicach odbyło się spotkanie na którym poruszane były zagadnienia związane z ekologiczną produkcją owoców jagodowych. Jego organizatorem był Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach. Szkolenie zostało zrealizowane w ramach Programu Wieloletniego „Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego”. Uczestniczyli w nim naukowcy i plantatorzy, którzy wspólnie zastanawiali się nad możliwościami zdynamizowania rozwoju segmentu produkcji organicznej.

Podczas pierwszej prelekcji dr hab. Elżbieta Rozpara omówiła specyfikę upraw ekologicznych oraz wyniki i wnioski płynące z badań prowadzonych przez IO w Skierniewicach na terenie sadów doświadczalnych. Prelegentka przypomniała założenia uprawy ekologicznej, która opiera się o środki naturalne, pochodzenia biologicznego lub mineralnego. Wykluczone są więc nawozy sztuczne, syntetyczne środki ochrony roślin i bioregulatory. Żyzność gleby jest utrzymywana poprzez zastosowanie płodozmianu i racjonalne nawożenie organiczne. Wśród czynników sprzyjających rozwojowi produkcji ekologicznych owoców jagodowych prelegentka wymieniła rosnący popyt, możliwość eksportu na bogate rynki europejskie i azjatyckie, czyste środowisko naturalne kraju i dostatek ziemi uprawnej, postęp biologiczny w zakresie wprowadzania nowych, bardziej odpornych na choroby gatunków i odmian, dotacje do ekologicznej produkcji oraz coraz to lepszej jakości, choć ciągle zbyt szybko zmieniające się ustawodawstwo. – W Europie Zachodniej produkcja ekologiczna stanowi około 10% całkowitej podaży owoców i warzyw. W Stanach Zjednoczonych, w stanie Oregon większość sadów wytwarza obecnie żywność ekologiczną. W naszym kraju produkcja owoców w certyfikowanych sadach ekologicznych wynosi obecnie około 40-50 tys. ton, choć ogółem produkujemy ponad 4 mln ton owoców rocznie. To pokazuje jak ogromny jest potencjał tego sektora – mówiła dr hab. E. Rozpara. Za najważniejsze czynniki definiujące powodzenie uprawy ekologicznej wskazała zdrowy materiał szkółkarski, wybór odpowiedniego stanowiska i jego przygotowanie, prawidłową agrotechnikę, dobór odmian, ograniczenie źródeł infekcji i czynników chorobotwórczych, ciągły monitoring plantacji. Za najważniejsze atrybuty stanowiska pod jagodnik ekologiczny uznać należy zrównoważoną zasobność w składniki pokarmowe, odpowiedni odczyn oraz dużą zawartość materiału organicznego. Gleba powinna być średniozwięzła, nie podmokła i przepuszczalna. Do tego celu nadają się gleby pyłowe, lekkie gliny, ziemie piaszczysto gliniaste i niezbyt zwięzłe mady. Wykluczyć należy jednak ciężkie gliny, iły i szczere piaski.

Kolejną prelekcję wygłosiła dr Maria Buczek z Sadowniczego Zakładu Doświadczalnego Brzezna Sp. z o.o. Omówiła ona obserwacje dotyczące odmian poszczególnych gatunków roślin jagodowych i ich przydatności do zastosowania w uprawach ekologicznych. Wśród malin owocujących na pędach dwuletnich omówione zostały walory odmian ‘Beskid’, ‘Nawojka’, ‘Laszka’, ‘Litacz’, ‘Radziejowa’ i ‘Sokolica’. Nieco więcej uwagi poświęcono nowej odmianie 'Przehyba’ pochodzącej ze skrzyżowania 'Laszki’ z klonem 96081. Wśród odmian jesiennych omówione zostały ‘Polana’, ‘Polka’, ‘Pokusa’ i ‘Poranna Rosa’. W głównym nurcie rozważań znalazła się ich odporność na choroby. Dr Maria Buczek omówiła także kilka odmian jeżyny godnej polecenia wszystkim tym, którzy rozważają uprawę ekologiczną. Mowa była o odmianach 'Orkan’, ‘Gazda’, ‘Polar’, ‘Ruczaj’, ‘Gaj’, ‘Brzezina’, ‘Black Satin’. W Brzeznej prowadzone są także badania nad odmianami truskawek do produkcji ekologicznej. Testuje się m.in. ‘Honeoye’, ‘Salut’, ‘Aga’, ‘Filon’, ‘Camarosa’, ‘Kent’, ‘Elkat’, ‘Onebor’, ‘Selva’. W uprawie truskawki duże znaczenie ma ściółkowanie gleby, które ogranicza rozwój chwastów, chroni przed przesuszeniem i przegrzewaniem i polepsza handlową jakość owoców. W ekologicznej uprawie stosuje się pociętą słomę żytnią lub pszenną w ilości 3-4 t/ha, ale dopuszczona jest także czarna tkanina. Pod kątem odporności na choroby testowane były także odmiany czarnej porzeczki, takie jak ‘Bona’,’ Titania’, ‘Tisel’, ‘Ceres’, ‘Ben Alder’, ‘Ben Hope’ i ‘Tiben’. Doświadczenia pokazały, że alternatywą dla plantatorów czarnej porzeczki znajdujących się w ostatnich latach w trudnym położeniu ze względu na znaczną podaż owoców z uprawy zintegrowanej może być produkcja znacznie droższych owoców ekologicznych. Pozytywne rezultaty dały także obserwacje odmian porzeczek kolorowych i agrestu. Z odmian świdośliwy nadających się do ekologicznych nasadzeń można polecić ‘Prince William’, ‘Smoky’, ‘Pembina’, ‘Thiesen’, ‘Martin’, ‘Honeywod’. Całkiem nieźle radziła sobie także jagoda kamczacka z odmianami ‘Dlinopłodna’, ‘Czelabinka’, ‘Wołoszebnica’, ‘Fialka’, ‘Morena’, ‘Atut’, ‘Duet’, ‘Wojtek’ i ‘Warszawa’. W drugiej części wystąpienia dr M. Buczek scharakteryzowała zasady ochrony upraw przed chorobami i szkodnikami.

Uczestnicy spotkania w Skierniewicach mogli także wysłuchać wykładu dr Pawła Bielickiego z IO dotyczącego materiału szkółkarskiego. Początek wykładu poświęcony był aspektom prawnym nabywania sadzonek. Przedstawione zostały akty prawne określające wymogi stawiane przed podmiotami produkującymi materiał przeznaczony do ekologicznej uprawy. Mowa była także o tym jakie wymogi powinien spełniać elitarny i kwalifikowany materiał szkółkarski roślin sadowniczych. Rozporządzenie stanowi, że musi on charakteryzować się pełną czystością gatunkową i odmianową, musi mieć właściwy wygląd, być wolny od uszkodzeń i wad, ma być przygotowany w postaci jednorodnych partii, ma być wolny od organizmów kwarantannowych, patogenów i chorób i innych organizmów, które mogą obniżać jego jakość. W Polsce mamy dostęp do materiału kwalifikowanego, testowanego i wolnego od wirusów – co jednak w mniejszym stopniu dotyczy sadzonek gatunków jagodowych, lub materiału z kategorii CAC, czyli spełniającego minimalne wymagania. Chodzi o zapewnienie odpowiedniej czystości gatunkowej i odmianowej. W kolejnej części swej prelekcji Paweł Bielicki omówił właśnie wymagania minimalne dla sadzonek krzewów jagodowych z myślą o uprawach ekologicznych.

Słuchacze szczelnie wypełnili salę na której odbywały się wykłady. Dowodzi to dużego zainteresowania uprawą ekologiczną w naszym kraju.